Te ambitieuze thriller

De hypocrisie van de katholieke kerk; Japanse doofpotpolitiek; maatschappelijke homofobie; massavernietigingswapens; de onmenselijkheid van oorlog; schuld en boete – het zijn zomaar wat van de onderwerpen waar Osamu Tezuka in MW (1976-1978) commentaar op levert. Hoe onderhoudend het album ook is, Tezuka slaagt deze keer niet geheel in zijn opzet.

De androgyne jongeman Yuki is in het dagelijks leven een succesvolle bankier, maar in het geheim een gewetenloze seriemoordenaar. Hij gaat geregeld in de biecht bij de katholieke priester Garai, met wie hij er ook nog eens een heimelijk seksuele relatie op nahoudt. Garai kan niet kiezen tussen zijn vleselijke lusten, zijn geweten als mens en zijn plichten als priester. Als blijkt dat Yuki’s moorddadige plannen verder reiken dan een aantal nabije slachtoffers, lopen de spanningen op, en wordt de priester gedwongen een moeilijke keuze te maken.

Commentaar

Deze overdreven plot is onderhoudend, maar ook erg gekunsteld, en blijkt de zwakste schakel van het album. Tezuka (1928-1989) geldt als grote innovator van het stripmedium in Japan en wordt door velen nog steeds als de ‘god der manga’ gezien. Formeel en thematisch waren zijn strips immens ambitieus. Maar in MW zijn Tezuka’s fascinaties zijn te talrijk: hij probeert coherent commentaar te leveren op allerlei mondiale thema’s – religieus, politiek en maatschappelijk – en en passant ook nog eens op specifieke Japanse kwesties als de Amerikaanse militaire aanwezigheid en politieke mores van de jaren 70. In dit alles voert Tezuka’s humanistische visie weer de boventoon, maar hij wil te veel, en overtuigt daarom niet zo sterk als hij met eerder en later werk zou doen.

Van Tezuka’s formele experimenteerdrang, zo sterk aanwezig in het eerder vorig jaar uitgegeven en superieure Ode to Kirihito, is hier weinig te bespeuren. Slechts af en toe kom je een opmerkelijke pagina-indeling (een reeks panels als een halve waaier gestructureerd) of panels (‘negatiefafdrukken’, poëtische symboliek) tegen. De focus komt hierdoor weer te liggen op de plot, en die is niet bijster sterk. MW is in de eerste plaats een thriller, en is als zodanig te vergezocht, te afhankelijk van Hollywood-achtige genreconventies als hyperbolische actie, deadlines en karikaturale bijpersonages om volledig te kunnen overtuigen. De structuur is wel redelijk gewaagd: Tezuka durft vaak een nieuw hoofdstuk op een heel andere locatie te laten beginnen en nieuwe karakters te introduceren – opmerkelijk gezien het feit dat de hoofdstukken oorspronkelijk met tussenpozen van twee weken werden uitgebracht.

Oorlogsmisdaden

Enig begrip voor de historische context kan een positieve waardering van het album bovendien versterken. MW verscheen oorspronkelijk tussen 1976 en 1978 in serievorm in het Japanse stripblad Big Comic, vlak na het einde van de Vietnamoorlog, in een tijd waarin publieke onrust en afschuw over oorlogsmisdaden – in een land dat nog maar een paar decennia eerder gedwongen afstand had gedaan van agressief militarisme – relevant waren. Tezuka mag zijn doorgedraafd in zijn boodschappen, zijn intenties waren ambitieus en duidelijk oprecht.

Vertical, een Amerikaanse uitgever die zich concentreert op Japanse fictie, heeft deze uitgave werkelijk fantastisch verzorgd. De bijna 600 pagina’s tellende strip is in hardback gestoken en voorzien van hallucinant hoesontwerp van ontwerper Chip Kidd. De drukkwaliteit is uitstekend, en de vertaling uitmuntend.