Een poëtische vreemdganger

Opgeschoten mannetjes en mannen die naar vrouwen sissen en elkaar proberen te overtreffen met hun sterke verhalen over vrouwen; nog niet zo lang geleden zorgde dit onderwerp voor ophef. In de documentaire Femme de la Rue vertelde een jonge Vlaamse studente hoe ze dagelijks werd belaagd door seksistische en seksueel gefrustreerde mannen. In Zo raak je haar kwijt gunt auteur Junot Díaz ons een blik in de denkwereld van zo’n man. 

Rauw
Yunior is geboren in de Dominicaanse Republiek en groeit op in de Verenigde Staten. Hij is in de war: hij houdt van vrouwen, maar weet niet hoe hij met ze om moet gaan. Hij kent alleen maar slechte mannelijke voorbeelden; zijn vader en broer gaan vreemd bij de vleet.

Zo raak je haar kwijt lijkt op het eerste gezicht dan ook te gaan over de moeizame ontwikkeling van Yuniors liefdesleven, maar gaat bij nadere beschouwing over veel meer: over het gebrek aan een vaderfiguur, over de dood van een naaste en over discriminatie. Met deze thema’s weet Díaz wel raad. Zijn kenmerkende rauwe stijl komt hierbij opnieuw bijzonder goed uit de verf.

Spanglish
De schrijfstijl van Díaz wordt in de Verenigde Staten vaak Spanglish genoemd. Het is esthetische straattaal; een rauwe maar prachtige mengelmoes van Engels en het Spaans dat door immigranten wordt gesproken. Die mix is ook in de Nederlandse vertaling door Ton Heuvelmans in stand gehouden, waarmee een gevoel van vervreemding wordt gecreëerd. Waar veel hedendaagse Amerikaanse romans westers en daarmee herkenbaar zijn, kom je in Zo raak je haar kwijt in een andere wereld terecht.

Door de vervreemding is het lastig om je te identificeren met Yunior, en in een groot deel van het boek voelt dat wel prettig. Yunior is immers een notoire vreemdganger, en vrijwel ieder hoofdstuk beschrijft de ondergang van één van zijn relaties. Vrouwen en seks zijn voor Yunior een uitvlucht, en ondanks dat soms  blijkt dat hij daadwerkelijk gevoelens voor een vrouw heeft, loopt het steeds weer mis door zijn eigen onvermogen.

Spelen met literatuur
Een seksistisch boek met treurige thema’s; dat is gelukkig niet het gevoel dat blijft hangen na het lezen van Zo raak je haar kwijt. Wat vooral beklijft, is de prachtige stijl van Díaz en zijn vermogen om zaken aan bod te laten komen zonder ze expliciet te benoemen of op dichterlijke taal over te stappen. Doordat Zo raak je haar kwijt een bijzondere combinatie van een roman en een verhalenbundel is, weet hij bovendien een bepaalde onzekerheid te creëren – horen de verhalen nu wel of niet bij elkaar? – die voor spanning zorgt. De hoofdstukken zijn weliswaar met elkaar verbonden, maar kunnen ook als afzonderlijke verhalen gelezen worden.

Díaz wordt niet voor niets al jaren als een van de grootste literaire talenten van de Verenigde Staten beschouwd. Hij brengt de onbekende wereld dichterbij en speelt met literatuur. Zo is hij er op wonderlijke wijze in geslaagd om ondanks zijn rauwe stijl een zeer poëtisch boek te schrijven.