‘Moeder aller wormen’ stond op loonlijst van CIA

Een reeks negatieve publicaties over haar ouders deed Juanita besluiten om het ‘ware’ verhaal te vertellen. In de eerste, ietwat pathetische hoofdstukken uit de memoires van Juanita wordt alle mogelijke laster eindeloos ontkracht. Zo was vader Ángel Castro helemaal geen gewetenloze landeigenaar die op zijn eigen arbeiders schoot, maar juist goed voor de mensen in Birán. En haar hardwerkende moeder Lina Ruz werd niet op dertienjarige leeftijd door Ángel misbruikt, maar trouwde uit liefde met hem.

Revolutionaire balling
Het boek krijgt pas vaart bij de opkomst van Fidels politieke carrière, die Juanita van dichtbij meemaakt. Fidel grijpt de zelfmoord van zijn partijleider aan om een coup te plegen, maar Fulgenico Batista is hem op 10 maart 1952 net voor. Na de mislukte bestorming van de Moncada-kazerne op 26 juli 1953 worden Fidel en Raúl gevangen genomen. In 1955 laat Batista alle rebellen vrij. Fidel en Raúl vertrekken naar Mexico. Ze zetten een revolutionair netwerk op en kondigen voor 1956 een invasie aan. Batista’s troepen zijn echter door infiltranten op de hoogte gesteld van de landingsdatum. Toch weten de broers ternauwernood te ontsnappen.

Zelf wordt Juanita ook een revolutionaire balling. Vanaf 1957 draagt ze in de Verenigde Staten zorg voor de Cubaanse ballingen die de revolutie grotendeels financieren. Daarnaast vervoert ze wapens van New York naar Miami. In de VS blijkt goed hoe de naam Castro tot verdeeldheid onder de ballingen leidt en hoe ver de arm van Batista reikt. Juanita wordt de VS uitgezet en vraagt op de Braziliaanse ambassade politiek asiel aan. Daar hoort ze op 31 december 1958 dat Fidels rebellenleger de dictator Batista heeft verdreven. De revolutie is vreedzaam verlopen. Juanita is dolgelukkig.

Onbegrijpelijke mythevorming rond Che

Maar door de toenemende invloed van Che Guevara op haar broers raakt Juanita teleurgesteld. Onder het motto ‘de pedagogiek van de fusilladeplaats’ liet Guevara in de beruchte gevangenis La Cabaña zonder pardon vijanden van de revolutie tegen de muur zetten, terwijl Juanita juist probeerde om ze vrij te krijgen. Daarnaast bracht Che als minister van Industrie de Cubaanse economie gigantische schade toe. Juanita’s oordeel over de beroepsrevolutionair Guevara is dan ook keihard: ‘Ik heb nooit begrepen hoe er zo’n mythevorming rond Che heeft kunnen ontstaan. Het aureool van de zichzelf opofferende guerillo is onvoorstelbaar.’

In 1960 neemt Juanita een drastisch besluit. Ze koopt een pension waar contrarevolutionairen kunnen onderduiken. Het levert haar de bijnaam ‘moeder aller wormen’ op. Juanita gaat nog een stap verder. Ze treedt in dienst van de CIA. Onder de codenaam ‘Donna’ verzendt ze voor contrarevolutionairen bedoelde radioberichten. Haar clandestiene activiteiten brengen Juanita in conflict met Fidel. Fraai beschrijft Juanita hoe ze de driftkop Fidel confronteert met de communistische infiltratie binnen zijn regering.

Ballingschap
Na haar moeders dood in 1964 gaat Juanita in ballingschap. Op voorspraak van de CIA neemt ze afstand van Fidel en de rest van haar familie. In het kader van de Amerikaanse toenadering tot China laat de CIA haar in 1969 vallen. Ze weigert om te verklaren dat het communisme geen bedreiging vormt voor Latijns-Amerika. Ondanks haar ballingschap is Juanita de idealen van de revolutie – vrijheid en democratie – altijd trouw gebleven. Maar zolang haar broers aan de macht zijn, worden die idealen niet verwezenlijkt en is de kans op een terugkeer naar Cuba wel heel erg klein.