Geairbrushte romantiek is voorbij
Met haar verhaal over het personeel uit Pride and Prejudice creëert Jo Baker een onnodige verwantschap met Jane Austen. Dat wil zeggen: de hedendaagse auteur kan uitstekend op eigen benen staan.
Austens heerlijke roman uit 1813 viert het ware liefdesverhaal, met alle eerbaarheid, fatsoen en braafheid die daarbij hoort. Tweehonderd jaar later verbreedt de Britse Baker het genre met Landgoed Longbourn. Verwacht in dit verhaal geen hoofdrol voor Elizabeth Bennet en Mr. Darcy. De populaire personages worden incidenteel opgevoerd, spreken dan een of twee zinnen, en zoeken hun salons weer op. Niet omdat ze onvriendelijk zijn, maar omdat de auteur niet toestaat dat zij het verhaal domineren. En terecht.
Hoezo braafjes?
Sarah en James zijn de bedienden van de familie Bennet. De grondige beschrijving van hun taken geeft een mooi, maar ook drukkend beeld van het leven in de negentiende eeuw. Datgene waar Austen niet over sprak – dat kon ook niet in haar tijd – wordt door Baker opgepakt. We lezen hoe bedienden kamerpotten leegmaken, struikelen over varkensmest en hun handen tot bloedens toe kapot scrubben tijdens de wekelijkse wasdag. De auteur schuwt beslist geen ruwe randjes. Hierdoor distantieert het verhaal zich van Austens roman en is het resultaat origineel en eigen.
In Pride and Prejudice zijn de hulpen zo goed als onzichtbaar. Dat geeft Baker de ruimte om de personages naar eigen smaak te vormen, op een manier die voor de kenner van Austens boek ook direct acceptabel is. De auteur zet een driehoekig liefdesverhaal neer dat zo ongeveer parallel loopt aan de affaires in het originele verhaal. Baker houdt daarbij wel van een beetje melodrama; de personages krijgen veel lasten en angsten te incasseren. Maar dat helpt ook om de karakters volledig in de armen te sluiten. Bovendien wiebel je steeds op het puntje van je stoel, omdat de schrijfster meeslepende familiegeheimen en oorlogspanning toevoegt aan de romantiek.
Geurtjes en vlekjes
Baker beschrijft alleen de wereld van het personeel nauwkeurig, waarbij de omgang met hun meesters slechts vriendelijk oppervlakkig blijft – het beste wat bedienden konden verwachten. Landgoed Longbourn schetst zo een realistisch beeld van de wereld downstairs. Gelukkig heeft Baker de verleiding weerstaan om een herziening van het bekende verhaal te produceren. Het verbaast eigenlijk dat de auteur de noodzaak zag om Longbourn als setting te kiezen in plaats van een eigen landgoed te creëren. De schrijfster heeft meer dan genoeg literair gewicht om zonder steunauteur de wijde wereld in te trekken.
De ene lezer zal juichen dat het verhaal ‘achter de schermen’ van Pride and Prejudice wordt uiteengezet, en dat in een mooie verhalende vorm. Baker maakt de dagelijkse gang van zaken beeldend en levendig met haar intieme stijl. Andere lezers zullen gruwen van de echtheid van Bakers atmosfeer en terugverlangen naar de geairbrushte romances van toen, ontdaan van alle menselijke geurtjes en vlekjes. Aan deze laatste categorie het advies: probeer de roman los te zien van Austens fantastische werk, want Landgoed Longbourn mag er als eigen verhaal echt zijn.
