Arts en patiënt in elkaars verlengde

De eerste helft van het boek behandelt in het kader van diagnose en (chirurgische) behandeling onder meer actuele zaken als medische fouten, het levenseinde en de media. Dat laatste onder de veelbetekenende titel ‘Als het maar kort is’. De tweede helft draait om de medische wetenschap. Is de ene behandeling beter dan de andere? Hoe meet je de ernst van een ziekte? Kan een homeopaat van dienst zijn? Wat weten we allemaal nog niet? Ook al is er veel medische kennis, mensenkennis is van het grootste belang. Bovendien speelt er altijd een mate van onzekerheid.

Raakvlakken
Elk van de vierentwintig hoofdstukken telt minstens één ziektegeschiedenis om van daaruit naar de achterliggende beginselen te voeren. Van Gijn beperkt zich niet helemaal tot zijn vakgebied van hersenen, ruggenmerg, zenuwen en spieren, want er zijn genoeg raakvlakken met andere specialismen. Aan de hand van een hele serie patiënten demonstreert hij ‘dat psychische factoren lichamelijke verschijnselen kunnen veroorzaken’.

Zoals lage rugpijn bij een Marokkaanse huisvrouw met een verslaafde man thuis op de bank. Bijna altijd gaat het dan om diagnoses die wel goed doorvragen vergen. De oorzaak van de ziekte kan nogal ver verwijderd zijn van de plaats waar de last is, zoals ook bij ene meneer G. Hij lijdt aan sterke aanvallen van verwardheid en een stoornis van zenuwvezels in de ledematen. In zijn alvleesklier wordt een tumor ontdekt. Na een operatie is de patiënt weer helemaal de oude. Hier veroorzaakte een lichamelijke factor dus psychische verschijnselen.

Levenseinde
In het hoofdstuk ‘Leven en lijden – het levenseinde’ erkent Van Gijn dat artsen geneigd zijn leed te vertekenen door van eigen belevingen uit te gaan bij de beoordeling of euthanasie door de beugel kan. Artsen, juristen, ethici en politici moeten beseffen dat zelfbeschikkingsrecht zwaarder kan wegen dan levensverlenging.

Van Gijn waarschuwt dat steeds hogere doses morfine nare bijwerkingen veroorzaken. Actieve levensbeëindiging behoort in twee fases te verlopen: een injectie om diep in te slapen en daarna een injectie om alle spieren te verlammen. In wat voor wrede wereld leven we dat dit alleen in Nederland en sinds kort ook in België min of meer zo kan gaan?

Voor iedereen
Verfrissend is dat het boek niet plichtmatig wordt in- en uitgeleid: de hoofdstukken volstaan. Achterin worden medische begrippen verklaard die in die hoofdstukken van belang zijn. Tot slot wordt per hoofdstuk naar andere boeken verwezen.

Of je nu supergezond leeft of niet, je wilt graag van de dokter horen hoe het er met je gezondheid voor staat. Terwijl de patiënt leed ondergaat door de kwaal waaraan hij lijdt, buigt de dokter zich objectiverend over het lijf. Op zichzelf twee nogal verschillende posities. Behandelaar en behandelde groeien in gelijkwaardigheid als ze niet alleen rekening houden met, maar zich ook verdíepen in elkaars positie. Lijf en leed helpt daarbij, vooral artsen in spe, maar ook iedereen die ziek is of kan worden. Echt iedereen dus.