Moderne Reimeringen

Reimer wordt geacht zijn vader op te volgen als de apotheker van Koudekerke. Hij wijkt echter van die gebaande weg af wanneer zijn leermeester onder zijn zorg bezwijkt aan de pest.

Jacqueline Zirkzee heeft met Reimer haar meest ambitieuze historische roman tot nog toe afgeleverd. De zoektocht naar een geneesmiddel dat een einde kan maken aan de Zwarte Dood brengt Reimer van de collegezalen in Leiden uiteindelijk naar de Banda-eilanden onder het schrikbewind van Jan Pieterszoon Coen. Het verhaal van die lange Odyssee is rijk aan historische details over, onder meer, de rol van de VOC in Nederlands Indië, de kennis van het menselijk lichaam in de vroege zeventiende eeuw en ook het mysterieuze Broederschap van de Rozenkruisers.

Historische feiten en moderne mentaliteit
Toch is Reimer als historische roman niet helemaal geslaagd. Weliswaar weet Zirkzee de historische feiten allemaal te staven in een verantwoording en bijgevoegde literatuurlijst, maar zij slaagt er niet in om de sfeer van de zeventiende eeuw pakkend weer te geven. Reimers ambitie en lak aan kerk en familie kenmerken hem als een modern man. Tegenwicht wordt geboden door de godsdienstwaanzinnige Hans, wiens ‘vriendschap’ met Reimer het noodlot voor beiden betekent. Omdat de lezer Hans echter bijna uitsluitend vanuit Reimers perspectief ontmoet, zet het geen zoden aan de dijk. 

Ook zorgt het feitenrelaas hier en daar voor een wat belerende toonzetting. Zo neemt de receptuur van een antiek medicijn dat Reimer tracht te reconstrueren twee en een halve bladzijde in beslag. We leren hieruit dat Indiase nardis iets heel anders is dan Keltische nardis en dat Zirkzee vrij uitvoerig onderzoek heeft gedaan, maar dat laatste wisten we al. Beter komt haar historische en medische kennis uit de verf in haar beschrijving van Reimers eerste ervaring met anatomie:

Professor Heurnius toonde het spijsverteringsstelsel: keel, slokdarm, maag, darmen, blaas, nieren. Hij sneed een borst af en kloofde deze vervolgens doormidden, om te laten zien waar de melkkliertjes door het sponsachtige weefsel liepen. Een bijzonder moment volgde toen hij aan de voortplantingsorganen was begonnen, gewoonlijk een ondergeschikt deel van de totale ontleding. ‘Zoals bekend is de vrouw analoog geschapen aan de man, alleen liggen bij haar de teelballen in de buikholte in plaats van buiten het lichaam’, vertelde de hoogleraar als inleiding.

Vrouwelijke teelballen en homoseksualiteit
Het aantreffen van een embryo in de vrouwelijke teelballen doet Reimer niet verbleken. Sowieso is zijn interesse in het vrouwelijk lichaam zuiver wetenschappelijk. Hoewel nergens expliciet benoemd, is Reimers ontluikende homoseksualiteit een interessant aspect aan zijn karakter. De subtiliteit waarmee Zirkzee dit thema benadert had meer navolging verdiend in de beschrijving van zijn houding ten opzichte van het conflict tussen wetenschappelijke en religieuze principes en zijn afkeer van Jan Pieterszoon Coens bloedige represailles op de opstandige bevolking van Oost-Indië.

Reimer sluit uitstekend aan bij het thema van de boekenweek 2013: Gouden Tijden, Zwarte Bladzijden. Een begeleidend blog waarin Zirkzee terugblikt op het schrijfproces complementeert de marketing. Maar of dit de bestseller is waar Zirkzee op hoopt?