Razend relaas van een verknipte puber met diepgang
Het begon allemaal zo prachtig. Helene Hegemann, de auteur van Axolotl Roadkill, werd enthousiast onthaald door de literatuurcritici in Duitsland. Ze schopte het zelfs tot in de top van de bestsellerlijsten. Hegemann werd met haar zeventien jaar onthaald als het nieuwe wonderkind van de Duitse letteren. Helaas bleken later delen van het boek regelrecht gekopieerd te zijn van collegaschrijvers.
Een schande? Nee. Wanneer het bekend wordt, maakt dat niet de minste indruk op Hegemann. Ze legt uit dat we vandaag de dag onszelf in een mediacultuur bevinden waarin originaliteit niet meer bestaat. De al bestaande cultuur verschaft haar inspiratie en daaruit construeert ze zelf een nieuwe werkelijkheid. Daarmee ontkent ze dan ook direct het onderscheid tussen fictie en werkelijkheid.
De gecreëerde werkelijkheid
Het onderscheid tussen fictie en werkelijkheid is iets waar ook Mifti, het hoofdpersonage uit Axolotl Roadkill, nogal moeite mee heeft.
Ik voel dat ik gek word. Ik kan dromen niet meer onderscheiden van wat jij realiteit noemt. Omdat alles hetzelfde aanvoelt. De wind, je huis, al het driedimensionale.
Die vertroebelde waarneming levert in eerste instantie een nogal rommelige schrijfstijl op, omdat Mifti degene is die als verteller het woord heeft. Daarom moet de lezer goed zijn best doen bij de les te blijven. In het begin is er enkel de chaos, het van de hak op de tak, de vraagtekens. Waar moet het heen met dit boek? Is dit wel de moeite waard om te lezen?
Maar gaandeweg went dat en ga je mee in Hegemanns schets van de hippe Berlijnse muziek- en drugsscene waarin seksualiteit, veel grove taal en algehele ranzigheid de boventoon voeren. Maar dat is slechts één kant van het verhaal. Want wie tussen de ranzigheid door kijkt, zal zien dat Mifti wel degelijk een losgeslagen tiener is, maar dan wel een verdomd intelligente.
Dat blijkt uit de verrassend heldere analyses die Mifti tussendoor geeft van haar eigen toestand en het milieu waarin ze zich bevindt. En ze kent haar klassiekers. Marx en Foucault komen er regelmatig aan te pas om wat uit te leggen over de verrotte maatschappij die de mensen uiteindelijk stuk maakt. Ze legt dan voor haar doen beheerst uit dat de maatschappij uiteindelijk bepaalt wie wij moeten zijn, in plaats van andersom.
Tijdgeest?
De volgende vraag dringt zich op: in hoeverre is de denkwijze van Mifti een symptoom van onze tijdgeest, waarin verwende – luxeverwaarloosde! – tieners inderdaad niet meer weten wat ze met zichzelf aanmoeten? In hoeverre kan men het volgende citaat beamen?
Iedere seconde moet je je realiseren dat je aan een of andere norm moet voldoen en dat je je moet uitsloven voor de een of andere opgelegde kutconventie.
Wellicht zit er in dit extreme boek toch ergens een kleine en minder extreme kern van waarheid over mensen die alle zin in het leven totaal kwijt zijn. Wie zal het zeggen?
Ondanks het plagiaatschandaal moet het gezegd: met haar onconventionele en originele stijl, ruige taal en, paradoxaal genoeg, ook enorme diepgang door de aandacht voor moraal en politiek overtuigt Hegemann.
