Geestig uitstapje

Fay Weldon (1931) groeide op in Nieuw-Zeeland en woont sinds haar tienerjaren in Groot-Brittannië. Ze heeft meer dan dertig boeken geschreven en staat bekend als een van de belangrijkste feministische auteurs. Haar handelsmerk is dat niet alleen mannen het moeten ontgelden. Weldon toont in haar verhalen dat vrouwen zelf verantwoordelijk zijn voor hun ondergeschikte positie: zij láten zich in het nauw drijven.

De nasleep van zonden
Waar Weldons vrouwelijke personages in eerdere romans vaak passief waren, zijn de karakters in Kehua! overactief. De 29-jarige Scarlet heeft een affaire en wil weglopen van huis en man. Haar overgrootmoeder Beverley wordt ondertussen geconfronteerd met een bloederig en incestueus verleden, haar moeder Alice vindt Jezus, haar zus Cynara wordt lesbisch, haar nichtje Lola verleidt haar man Louis, Louis wil bewijzen dat hij niet homo is en vindt zijn jeugdliefde terug. En zo verschijnen er nog een aantal personages ten tonele, die op een of andere manier in de plot verwikkeld zijn.

Het resultaat is een ingewikkelde, maar knap geconstrueerde roman, waarin de boeiende verhaallijnen van Scarlet (heden) en Beverley (verleden) evenveel aandacht eisen. Hun levens worden beïnvloed door de kehua, verloren zielen die gedachten in je hoofd brengen. De kehua hangen al klapperend en krijsend in bomen en planten. Ze verhuizen met je mee zolang ze zich nuttig denken te kunnen maken. Maar ze zijn niet erg intelligent: ‘De arme schatten. Ze hebben niet veel hersens. Waarom zouden ze ook? Ze zijn dood.’ De verhaallijnen balanceren op het randje van absurd, maar worden niet in de weg gezeten door het emotionele gezever waarvan zoveel familiegeschiedenissen doorspekt zijn. Integendeel, het verhaal floreert op een heerlijke droge humor.

‘Ik wilde het je eigenlijk nog niet vertellen, oma,’ zegt Scarlet zo nonchalant mogelijk, ‘maar ik heb besloten weg te lopen.’ Waarop Beverley, zevenenzeventig jaar oud, als een wijze oude uil haar ogen even sluit en antwoordt: ‘Dat verbaast me niets. Het waait behoorlijk vandaag. Wat staan die narcissen te dansen! Vertel je het aan Louis voordat je gaat?’

Groener gras aan de overkant
In dit verhaal maakt iedereen catastrofale fouten, en alle personages liegen of houden iets verborgen. De onderliggende boodschap van deze roman is een declamatie tegen de moderne mens die alles wil hebben, en ook een knipoog naar de vele romannetjes waarin gezocht wordt naar het perfecte leven en de perfecte partner. Mensen zijn niet perfect, en zoals Kehua! ons laat zien: ‘bestaat er wel iemand wiens motieven volkomen zuiver zijn?’. Het leven is een rommeltje, maar in de regel is het zo tranentrekkend nog niet. In plaats van naar het gazon van de buren moet gekeken worden naar de zegeningen in de eigen tuin, zelfs al zitten er kehua in de struiken.

De verhaallijnen van Scarlet en Beverley worden afgewisseld met steeds uitgebreidere terzijdes van de alwetende verteller, de ‘schrijfster’, die als een gelijkwaardig personage wordt opgevoerd. Zij houdt de lezer niet alleen op de hoogte van het schrijfproces an sich, maar ook van het effect dat dit op haar heeft. In het souterrain waar zij werkt dringen de kehua haar leven binnen, wat voor de ‘schrijfster’ resulteert in een wazig onderscheid tussen realiteit en fictie. Weldon hanteert deze constructie vernuftig: ze kan middenin een dialoog tussen haar personages overstappen op een geschiedenislesje of een verhandeling over de ontwikkeling van het boek, om pagina’s later zonder problemen het dialoog weer op te pakken.

De moeite waard
Maar helaas staat deze metafictie wel een diepe uitwerking van de personages in de weg. De personages lijken onderling verwisselbaar. Hoewel dit gedeeltelijk bij het verhaal hoort, omdat de jongere vrouwen opnieuw de fouten van hun voorgangsters maken, is deze roman gevoelig voor een overdosis van hetzelfde. Ook lijkt het alsof Weldon er op een gegeven moment vanaf wilde, wat ontaardt in een vluchtig en onaf einde. Maar ondanks deze minpunten is Kehua! een kalme roman over rusteloze personages, met een krachtige en leesbare stijl, prachtige beelden en fijne humor. Het verhaal kan eigenlijk al niet meer stuk wanneer Scarlet als enige reactie op haar grootouders’ incestueuze en moordlustige praktijken geeft: ‘Wat is dat voor genetisch erfgoed?’