Ogenschijnlijke treurnis met een verfrissend gouden randje

Grace Williams werd geboren met een te korte tongriem. Een operatie waarbij de tong werd losgeknipt maakte de zaak alleen maar erger, met als gevolg dat elk uitgesproken woord haar enorme moeite kost. Daarnaast heeft ze vanwege haar spasmen, ongelijke benen en verlamde arm ook over de rest van haar lichaam weinig controle. Na tien jaar kunnen haar ouders de verzorging van hun lichamelijk gehandicapte dochter niet meer aan. Ze stoppen haar in de psychiatrische inrichting De Briar waar dokters patiënten misbruiken, zusters sadistische straffen verzinnen zoals het oplikken van poep uit de wc-pot, kortom: waar het leven vreselijk is.  

Woordalchemie

Grace Williams spreekt zich uit is een terugblik op dit op het eerste gezicht zeer treurige leven. Toch is het alles behalve een tranentrekker. Henderson laat, zoals de titel ook al aangeeft, de hoofdpersoon van dit verhaal namelijk zelf aan het woord. En de dan veertigjarige Grace doet dit met veel meer optimisme dan buitenstaanders wellicht zouden doen.

Het belangrijkste lichtpuntje in Grace’ leven is haar medepatiënt en grote liefde Daniel. Zijn fantasierijke verhalen voeren Grace ver weg van De Briar, de wereld over. Met hun verbeelding kunnen ze de realiteit voor even naar hun hand zetten. ‘Woordalchemie’ noemt Daniel dit. Want hoe lichamelijk gehandicapt ze ook zijn, in hun hoofd zijn ze tot alles in staat zolang ze het zich maar voor kunnen stellen.

Narigheid met een glansje
Doordat het verhaal vanuit Grace’ perspectief geschreven is, krijgt de lezer niet alleen haar uiterlijke zwakte, maar ook deze innerlijke kracht, haar verbeelding, te zien. Die stelt haar in staat de vaak nare dingen in haar leven op een positievere manier te zien. Neem de manier waarop ze omgaat met de vermissing van de achterlijke Jesse Jackson tijdens een uitstapje naar het strand. Hij is waarschijnlijk verdronken, maar Grace stelt het zich liever anders voor. In haar beleving is hij gewoon het Engelse Kanaal afgezwommen, net zolang totdat hij bij het mooie schiereiland Gower Peninsula aankwam om daar een nieuw leven op te bouwen.

Met dit soort alternatieve versies van de werkelijkheid legt Grace een sprookjesachtig glanslaagje over haar leven. Dat doet ze ook in de beelden die ze gebruikt om haar werkelijkheid te beschrijven. Zo glimt Daniels hoofd als ‘een in elkaar gedrukte kerstbal’, doet de ondergaande zon gekleurde huizen lijken op ‘het glazuur op een verjaardagstaart’ en kan ze in de verte ‘beslist de zuurtjesroze gloed van Londen zien’.

Een geloofwaardig levensverslag
Was een beschrijving van buitenaf waarschijnlijk alleen maar treurig geweest, dit soort mierzoete beeldspraak geeft het idee dat Grace’ beschrijving volledig de andere kant opslaat naar een zoetsappig sprookje. Toch is dit niet het geval. Grace gaat de negatieve aspecten van haar leven namelijk niet uit de weg. Het verdriet van haar ouders die zo graag willen dat Grace gelukkig is, maar zich niet kunnen voorstellen dat dat mogelijk is, komt bijvoorbeeld regelmatig naar voren. Vooral de scène waarin de moeder haar dochter uit pure wanhoop probeert te smoren om het allemaal maar voorbij te laten zijn, is erg aangrijpend.

Het is natuurlijk enigszins riskant om een personage aan het woord te laten dat zich in het echte leven nooit goed zou kunnen uiten. Niemand kan immers precies weten wat er in het hoofd van een lichamelijk gehandicapt meisje als Grace omgaat. Toch is Henderson erin geslaagd om juist die onbekende kant van het verhaal, namelijk die van de gehandicapte zelf, op geloofwaardige wijze te belichten. Het resultaat is een genuanceerd verslag van het leven van een meisje dat het lang niet altijd makkelijk heeft, maar er toch steeds in slaagt haar leven van een gouden randje te voorzien.