Een pandemonium aan gebeurtenissen

Reus vertelt het verhaal van de zussen Hannah en Kim. Beiden zijn rond de dertig, beiden hebben ze een man met de naam Wim. Daarnaast verdienen allebei de zussen de kost met moreel dubieuze beroepen: Kim verkoopt vakantiehuisjes die nauwelijks in orde zijn, Hannah is redactrice bij een blad met de titel !!!. Hierin verzorgt ze de rubriek Freaks, die mensen met een ‘bijzonder’ verhaal in de schijnwerpers zet. Hun moeder heeft na een zelfmoordpoging het hazenpad verkozen en sindsdien wensen de zussen haar elk jaar op dezelfde dag dood. Hun vader verving zijn vrouw direct voor een rits anderen. Voor de rubriek Freaks ontmoet Hannah Veronique, een vrouw die als gevolg van borstkanker haar beide borsten heeft verloren en de behoefte voelt deze littekens te tonen in een fotoreportage. Hannah raakt geïntrigeerd door Veronique, steelt haar jeugdfoto’s en terwijl ze deze bekijkt lijkt het alsof hun verleden inwisselbaar wordt.

~

Veronique krijgt spijt van haar exhibitionisme en vraagt Hannah de reportage niet te publiceren. De hoofdredactie zorgt er echter voor dat het stuk toch geplaatst wordt en Veronique zweert wraak. Hannah raakt ondertussen meer en meer door haar geobsedeerd. Kim op haar beurt laat haar zus weten dat ze een verhouding heeft met een getrouwde man. In een wild en caleidoscopisch vervolg verandert de tijdschriftrubriek van Hannah in een televisieprogramma, schiet Veronique de hand van Hannah aan diggelen, blijkt Kim zwanger van haar minnaar, begrijpen de beide Wims er niets meer van en besluiten de zussen dat het tijd is te vertrekken. In Australië gaan hun wonderlijke avonturen verder. Een inheemse vrouwenstam, hallucinaties en dromen, een e-mail correspondentie met een vreemdeling, een verloren gewaande moeder, witte beestjes en een reus trekken aan de lezer voorbij in een sneltreinvaart. Fantasie en werkelijkheid, rede en waanzin wisselen elkaar in rap tempo af.

Belgisch Magisch-Realisme

Vooral dit laatste kon men reeds proeven in Verbeke’s debuut waarin een jonge vrouw de slaap niet kan vatten. Ook in Slaap! wordt gespeeld met de grens tussen werkelijkheid en fantasie, maar deze heeft een wat vastere, geloofwaardigere basis omdat de auteur het verbindt met een schimmige bewustzijnstoestand als gevolg van ernstig slaapgebrek. Verbeke’s stijl wordt mede vanwege dit spel van fantasie versus werkelijkheid ook wel magisch-realistisch genoemd, maar wie daarbij bijvoorbeeld denkt aan een Gabriel Garcia Marquez of een Rushdie komt bedrogen uit. Om magisch-realistisch te kunnen schrijven moet men nu eenmaal van goeden huize komen, het is een stijl die een auteur makkelijk kan laten vastlopen in zijn eigen verhaal. Reus doet nog het meeste denken aan een droom die langzaam verandert in een nachtmerrie. Compleet met surrealistische elementen, mythische aspecten en donkere magie. Een nachtmerrie waar geen zinnig touw meer aan vast te knopen is, waarvan je met je armen gaat zwaaien in de hoop wakker te worden.

Teveel ambitie

Warrig en op momenten op het clichématige af (ik noem het einde; een hoopvolle geboorte), lijkt het alsof Verbeke teveel heeft willen aanroeren met deze roman. Met als gevolg dat het boek overloopt van (on)zin. In een interview met BOEK legt Verbeke uit:

Reus is mijn kritiek op doorgedreven individualisme. Ondanks dat ik een ongelooflijke “einzelganger” ben, weet ik dat de enige manier om gelukkig te worden met iemand (of een paar mensen) samen is. In wat vagere vorm lever ik kritiek op het grote gelijk van het Westen. In het boek is de moeder van Hannah en Kim met haar volledig verstoorde en op egoïsme gebaseerde Westerse geest naar Australië gegaan, om de locals daar even te vertellen hoe het allemaal moet in het leven.

Mocht dit de grote boodschap achter de roman zijn, dan is dit niet de meest voor de hand liggende. Veel meer roept het boek vragen op over de twee hoofdpersonages. Ondanks alles blijven deze ongeloofwaardig. Ze zijn labiel en vechten tegen betekenisloosheid, ontberen de diepte waarnaar ze op zoek zijn en blijven vlak. Dit in tegenstelling tot Slaap! waarin de hoofdpersoon, hoewel verward, begrijpelijk was en de chaos constructief.

Hoop op de toekomst

Grote redding van Reus is Verbeke’s manier van schrijven. Een enkele stilistische uitglijder daargelaten, zijn haar zinnen beeldend en origineel: “Als men de wereld tussen ons uit zou trekken, zouden onze voetzolen elkaar raken. Ver lijkt steeds dichter, dicht steeds verder.” En ook: “We doorkruisten de meest uitgestrekte eenzaamheid die ik ooit had gezien.” Dit maakt dat men voorzichtig uitkijkt naar een derde boek. Het is in ieder geval dankzij haar schrijfstijl dat deze roman niet verandert van een Reus in een Draak.