De aanstaande bijbel van de Britse cinema?

Alexander Walker was een beroemde filmcriticus die vanaf 1960 tot aan zijn dood in 2003 voor de Londense Evening Standard schreef. Walker is tijdens de British Press Awards driemaal tot ‘criticus van het jaar’ verkozen, zat in veel filmjury’s (Cannes, Berlijn) en heeft talloze recensies, kritieken, essays en boeken over cinema geschreven. Hij kan met recht een autoriteit op het gebied van de Britse cinema genoemd worden.

Woelig decennium

Hollywood England: The British Film Industry in the Sixties is het eerste boek uit de serie. Het boek begint eind jaren vijftig met de opkomst van de in Engeland invloedrijke stroming Free Cinema (licht vergelijkbaar met de Franse New Wave). Walker grijpt dit aan als startpunt voor de ontwikkelingen in het landschap van de Britse cinema in de jaren zestig en beschrijft vervolgens alle relevante gebeurtenissen van dit woelige decennium. Uiteraard behandelt hij een actrice als Vanessa Redgrave, een film als Antonioni’s Blow Up uit 1966 en ‘the man of the decennium‘, James Bond. Naast deze galerij der iconen beschrijft Walker ook minder bekende maar minstens zo belangrijke en interessante films als Room at the Top (1959). De seksuele revolutie, die volgens Walker de belangrijkste factor in de ontwikkeling van de film in de jaren zestig was, wordt uitgebreid behandeld. Hollywood England eindigt een beetje in mineur: Walker concludeert dat er in de hele jaren zestig geen enkele Britse regisseur was die zich kon meten met Godard, Bergman of Fellini en hij schrijft dat Hollywood aan het einde van de jaren zestig 95% van de Britse filmindustrie in handen had.

Monthy Python

Het tweede deel uit deze trilogie, National Heroes: British Cinema in the Seventees and Eighties, laat op eenzelfde wijze de ontwikkelingen in de Britse filmindustrie van de jaren zeventig en tachtig zien. Hierin komen onder meer de opkomst van Monthy Python, de groeiende rol van de televisie en de Oscarzege van Chariots of Fire in 1982 aan bod. Opnieuw toont Walker ons de grootste sterren, belangrijkste films en ontwikkelingen bij de grote studio’s. En, net zoals in Hollywood England, heeft hij ook voldoende aandacht voor minder grote namen; niet alleen Sean Connery maar ook de rol van iemand als Ken Russell wordt beschreven. Ook beschrijft Walker de ongunstige fiscale omstandigheden in die jaren en hoe dit veel regisseurs, acteurs en producenten naar het buitenland dreef.

Opleving

Het sluitstuk is Icons in the Fire: The Rise and Fall of Practically Everyone in the British Film Industry 1984 – 2000. Hierin komen de meer bekendere namen aan bod: regisseurs als Ken Loach en Michael Winterbottom en acteurs als Hugh Grant en Daniel Day-Lewis. Een ijkpunt in de Britse cinema is Four Weddings and a Funeral, een film waar Walker uitgebreid bij stilstaat. Uiteraard krijgt ook Trainspotting veel aandacht en Walker beschrijft hoe deze film de hele Britse filmindustrie aan het denken zette. Met films als Trainspotting, The Full Monty en Snatch vertoont de Britse filmindustrie de laatste tien jaar een aardige opleving. Deze kwalitatief goede films worden door het grote internationale publiek omarmd, maar blijven tegelijkertijd binnen de sfeer van de cultfilm. Ondanks deze (tijdelijke?) opleving ziet Walker er echter geen heil in en blijft zijn zoektocht naar kenmerkende eigenschappen van de echte Britse filmindustrie vruchteloos.

Vleugje humor

De eerste indruk die de drie werken achterlaten, is saaiheid. Het grootste deel van de boeken bestaat uit lange lappen tekst zonder tussenkopjes, opsommingen, witregels. Hierbij komt nog dat er in het boek bijna geen afbeeldingen staan, iets dat je bij een filmboek zelden ziet. Slechts in het midden vinden we steeds een paar pagina’s met wat schamele plaatjes. Maar als je met de boeken bezig bent, is er van onleesbaarheid geen sprake. Walkers goed gedocumenteerde teksten zijn een stuk appetijtelijker dan de vorm doet vermoeden. Walker schrijft mooi; echt Brits met prettige volzinnen en hier en daar een vleugje humor. Ook inhoudelijk verdient Walker een pluim, zijn boeken zijn erg compleet. Niet alleen het handjevol voor ons bekende films wordt behandeld, ook de minder bekende films en acteurs komen zogezegd aan bod. In veel beschrijvingen van de ontwikkeling van een bepaald genre of land gaat de aandacht voornamelijk uit naar regisseurs, maar Walker laat ook heel duidelijk de rollen van verschillende producenten, schrijvers, componisten en anderen zien.

Twijfel

Al met al geeft Walker een goed geschreven, compleet beeld van de ontwikkeling van de Britse cinema in de laatste vijftig jaar. Nou ja, Britse cinema, als we Walkers verhaal goed lezen, merken we dat hij zelf erg kritisch is over de Britse filmindustrie. Bestaat deze wel? Wat blijft hier van over wanneer we de buitenlandse investeringen weghalen? Zijn er echt zo weinig kenmerkende eigenschappen? Misschien is dat wel de kern van Walkers boeken: de twijfel of de Britse filmindustrie eigenlijk wel echt bestaat. Maar of deze deprimerende visie nou klopt of niet, Walker geeft in zijn boeken een schat aan informatie, vooral voor degenen die iets minder bekend zijn met de Britse filmindustrie. Dit zou wel eens kunnen uitgroeien tot de bijbel van de Britse cinema.

Alexander Walker • Hollywood England: The British Film Industry in the Sixties • Uitgever: Orion Publishing Group (import: Van Ditmar) • 493 bladzijden • Prijs: € 20.50 (paperback) • ISBN: 0752857061

Alexander Walker • National Heroes: British Cinema in the Seventies and Eighties • Orion Publishing Group (import: Van Ditmar) • 296 bladzijden • prijs: € 20.50 (paperback) • ISBN: 075285707x

Alexander Walker • Icons in the Fire: The Rise and Fall of Practically Everyone in the British Film Industry 1984-2000 • Orion Publishing Group (import: Van Ditmar) • 328 bladzijden • prijs: € 20.50 (paperback) • ISBN: 075286484x