Half Nelson

Waar het in Freedom Writers (2007), een ander onlangs verschenen sterk schooldrama, om de standaard invalshoek van recalcitrante leerlingen/inspirerende leraar ging wordt het in Half Nelson omgedraaid: recalcitrante leraar/inspirerende leerling dus. De jonge filmmakers Ryan Fleck en Anna Boden leveren een op alle fronten geslaagde lange versie van hun Sundance Festival shortfilm prijswinnaar Gowanus, Brooklyn (2004). Fleck tekent voor de regie en schreef samen met Boden het scenario. De twee hoofdrolspelers, Gosling en Shareeka Epps als zijn dertienjarige leerling Drey, spelen de sterren van de hemel boven Brooklyn.

Dialectiek

Dan Dunne (Ryan Gosling) is een gedreven geschiedenisleraar in de troosteloze zwarte wijk Gowanus. Iedere dag spoort hij zijn dertien- en veertienjarige leerlingen aan om keerpunten uit de geschiedenis, zoals de zwarte strijd om de burgerrechten en de Amerikaanse burgeroorlog, zowel in een persoonlijk als historisch perspectief te plaatsen. Onconventioneel en omstreden gebruikt Dunne de door de revolutionaire denker Frederick Engels bedachte methode van de dialectiek. Hiermee wil hij zijn leerlingen laten begrijpen hoe door het botsen van tegenpolen, zowel in de mens als in de materie, een schier eindeloze spiraal van verandering teweeg wordt gebracht. In de strijd om de burgerrechten botsten Martin Luther King en zijn vrijheidsstrijders heftig tegen het establishment met verandering als resultaat.

Geleidelijke verandering kent belangrijke keerpunten en ieder individu kan het verschil maken. Iedereen kan de druppel worden die de emmer over doet lopen, houdt Dan Dunne zijn leerlingen voor. Maar buiten de klas is hij na ingrijpende persoonlijke teleurstellingen het tegenovergestelde van dynamisch. Hij kiest eerder voor de bevroren werkelijkheid van de crackverslaafde. In de lockerroom wordt hij door Drey op heterdaad betrapt en haar nieuwsgierigheid is gewekt. Er groeit een ongemakkelijke maar platonische vriendschap tussen hen. Drey is in alle opzichten Dunne’s tegenpool en ze botsen regelmatig, maar komt er verandering? Drey bevindt zich ook in de gevarenzone want haar oudere broer zit al in de gevangenis voor drugdelicten en Frank, de vriendelijke crackdealer, trekt aan haar.

De vrolijke maar duivelse Frank is een glansrol van de in de klassieken gespecialiseerde acteur Anthony Mackie. Dunne’s aandoenlijke ouders (Deborah Rush en Jay Sanders) die in hun jeugd de wereld wilden veranderen zijn ook ijzersterk. En beslist een toegevoegde waarde is de muziek van de Canadese band Broken-Social-Scene met hun sprankelende indierock: onheilspellend, ontroerend, dynamisch en verrassend, net als de twee hoofdrolspelers zelf. Maar wie moet wie redden, als er al iets te redden valt? Of gaan Dan en Drey hand in hand de zons- en hun eigen ondergang tegemoet op de vuilnishoop die Gowanus heet?

Pas de deux

Een hele film lang is de spanning in dit gelaagde en grootse kleine drama te snijden. In een hoogstaande en beklemmende pas de deux dansen Ryan Gosling en Shareeka Epps om de hete brij heen met de duivel als glimlachende toeschouwer. Veranderen moet, maar wordt het verlossing of verderf en verlies?