Sluimerend verdriet

Daan Heerma van Voss weet in zijn debuutroman Een zondagsman tussen de regels door een haarscherp beeld te schetsen van de pijn, woede en schuldgevoelens die Oscar krenken na het ongeluk. Oscars lijden wordt nergens breed uitgemeten maar is van een meer ingetogen soort, zodat de lezer de tragiek voelt sluimeren. Dat er af en toe een tragikomische noot wordt toegevoegd maakt het boek net even wat luchtiger en dat is prettig.

Spullenman
Na de val sluit Oscar zijn praktijk zodat hij meer tijd heeft om bij Ellen op bezoek te gaan in het ziekenhuis. In die vreemde wereld, die wordt beschreven als ‘lege tijd, gegoten in een mal van beton en glas’, bouwt hij een schaduwbestaan op. Gezien de vele nachten dat hij naast Ellen op een stretcher slaapt, woont hij praktisch in het ziekenhuis. Op den duur bouwt hij zelfs een vriendschap op met een zieke bioloog. Die doet hem de prachtige belofte dat hij hem afscheid zal leren nemen.

Wanneer Oscar niet in het ziekenhuis is, slentert hij door Amsterdam en haalt herinneringen op aan Ellen. Ze blijken twee heel verschillende personen te zijn. Oscar is meer een spullenman en kijkt ook met die objectiverende blik naar mensen. Hij let op lichaamstaal en analyseert de gezichten van zijn cliënten, maar kan zich maar moeilijk verplaatsen in een ander. Ellen kan dat juist wel heel goed en valt daarmee in de categorie mensenmens. Die tegenstelling tussen dingen en mensen, denken en voelen is een belangrijk thema in Een zondagsman.

Mensenmens
Oscar vraagt zich af of dat lichaam in het ziekenhuisbed zijn Ellen nog wel is. Nu Ellen niet meer bij bewustzijn is, vindt hij het moeilijk om haar nog als zijn vrouw te zien. Dat Ellen in comateuze toestand nu meer ding dan mens is, confronteert hem met zijn eigen tekortkomingen. Hij ziet in dat het soms belangrijker is een mens met gevoelens te zijn dan om alles altijd te objectiveren. Hij realiseert zich dat hij zelfs na een aantal jaar huwelijk maar heel weinig van Ellen weet.

Om zijn verdriet een plek te kunnen geven, probeert hij ook dat te objectiveren. Hij probeert één te worden met het verdriet, maar slaagt daar niet in. Hij sport dagelijks zodat zijn lichaam na een fysieke pijnroes gevoelloos wordt. Oscar blijkt uiteindelijk niet in staat om zijn waarnemingen en zijn denken te verbinden met zijn gevoel.

Ingetogen en beklemmend
Heerma van Voss legt in Een zondagsman een oprechte en ingetogen stijl aan de dag. Hij beschrijft knap hoe Oscar worstelt met zijn sluimerende maar overweldigende gevoelens. Een leuke bijkomstigheid is dat de vele wandelingen die Oscar maakt om zijn lege bestaan op te vullen en ook het slot van het boek, dat op oudejaarsavond valt, een knipoog is naar De avonden van Reve.

De wijze waarop in deze roman de machteloosheid wordt vormgegeven is erg overtuigend. De tijd staat stil terwijl het leven met verdriet doordrenkt raakt. Een zondagsman is een debuut om trots op te zijn.