Menselijke keuzes in Joods homodrama

Dat er bij Aaron, een gerespecteerd lid van de ultra-orthodoxe gemeenschap, onder de oppervlakte van alles broeit, wordt al duidelijk in de openingsscène van Eyes Wide Open. Het stroomt van de regen en met een grote steen probeert hij het kettingslot van een metalen schuifdeur af te rammen. Pas na een flink aantal tikken krijgt hij hem open en stapt hij, druipend en hijgend, de slagerij van zijn overleden vader binnen. Het is een scène waarin weinig gesproken maar veel gezegd wordt. Regisseur Haim Tabakman zet in zijn debuutspeelfilm een kille sfeer neer, die op een vreemde manier vertrouwd aandoet. De shots, vaak opvallend kaal, zijn met aandacht uitgelicht. Middenin een hecht Joods kwartier is Aaron (Zohar Strauss) nooit alleen, en toch eenzaam. Hij hakt de bleke, geplukte kippen aan stukken in de slagerij, zingt met zijn kinderen, vrijt plichtmatig met zijn vrouw en helpt de rabbijn. Maar de hartstocht mist. Tot er ineens een knappe, jonge vreemdeling in zijn winkel staat.

Kinderlijke minnaar

De nadruk ligt in Eyes Wide Open niet op het liefdesverhaal dat ontstaat. Ezri (Ran Danker) is slechts een middel dat aantoont hoe gemakkelijk de in zichzelf gekeerde gemeenschap uit haar evenwicht te brengen is. Na het verschijnen van de jonge god verandert Aaron van een gereserveerde, serieuze man in een uitbundige, kinderlijk enthousiaste minnaar. Alsof hij bevrijd is. De film toont zijn strijd met de driften en de manier waarop zijn omgeving zich daar mee bemoeit. De nadruk ligt op schuld en angst. Krampachtig probeert men schandalen te voorkomen en uit te bannen, maar zelfs de steeds explicieter uitgeoefende sociale dwang blijkt niet het gewenste effect te hebben.

De visie van Tabakman is niet eendimensionaal. Hoewel het voor de hand ligt om de ouderwetse normen als belachelijk af te doen, is bij Aaron een zichtbare liefde voor het geloof aanwezig. Er wordt geen kant en klare keuze tussen de burgerlijkheid en de romantische passie voorgeschoteld. De huwelijkse sleur is niet zaligmakend, maar ontsnappen met de sensuele minnaar lijkt ook geen optie. Dat maakt de film menselijk en complex.

Dromerige muziek

Tabakmans stijl is tegelijkertijd realistisch en theatraal. Hij benadert zijn acteurs afstandelijk. Het heeft een vervreemdend effect, dat wordt versterkt door dromerige, zij het enigszins eentonige muziek. De film heeft even tijd nodig om op gang te komen. Het verhaal wordt met een bepaalde terloopsheid vertelt en hoewel het gebrek aan uitleggerigheid een verademing is, laat vooral de eerste helft van de film behoorlijk te raden over. Gelukkig wordt dat in het tweede deel goedgemaakt met menselijke dialogen en shots met een effectieve compositie. Door de rijke, beeldende manier waarop de rituelen behandeld worden, ontstijgt Eyes Wide Shut de Joodse omgang met homoseksualiteit. Uiteindelijk gaat het over de grote keuzes die in elk mensenleven gemaakt moeten worden en de manier waarop je als volwassene je dierlijke driften en rationele verantwoordelijkheden tegen elkaar afweegt.