Feit en fictie smelten samen op spookeiland
Het Japanse eiland Hashima is bepaald geen vakantie-eiland. Het betonnen eiland dat ooit de thuisbasis was voor mijnwerkers is sinds de jaren zeventig een spookeiland. Nu dient het vooral als inspiratie van films, manga en games. En voor de videokunst van Nina Fischer en Maroan el Sani.
Filmstills from: Nina Fischer / Maroan el Sani SPELLING DYSTOPIA, 2008 2-channel video-installation, 16mm/HD transfered on harddisc, 16:9, colour, stereo 17 min 16 sec edition: 5 courtesy Galerie EIGEN + ART Leipzig/Berlin
Het eiland Hashima is lang niet het enige onbewoonde eiland van Japan, maar het heeft wel een van de meest bijzondere vormen. Van een afstandje lijkt het namelijk op een betonnen oorlogsschip, wat de bijnaam ‘Gunkanjima’ (slagschipeiland) verklaart. Het eiland dankt zijn opvallende architectuur aan het doel om de vele mijnwerkers die tot 1974 in de kolenmijnen werkten te kunnen huisvesten. Hoewel het in de jaren zestig nog een van de meest dichtbevolkte plekken op aarde was, is het sinds 1974 een spookeiland, overgelaten aan de erosie.
Overbodige plekken
Opvallende architectonische plekken zijn vaak onderwerp van de installaties en videokunst van Nina Fischer en Maroan el Sani. Het Berlijnse kunstenaarsduo is vooral geïnteresseerd in plekken die ooit met een bepaald doel en vanuit een bepaalde utopie tot stand zijn gekomen, maar die nu overbodig zijn geworden. Fischer en El Sani onderzoeken welke rol deze plekken in een samenleving innemen, nadat ze overbodig zijn geworden.
Filmstills from: Nina Fischer / Maroan el Sani SPELLING DYSTOPIA, 2008 2-channel video-installation, 16mm/HD transfered on harddisc, 16:9, colour, stereo 17 min 16 sec edition: 5 courtesy Galerie EIGEN + ART Leipzig/Berlin
In ‘Spelling Dystopia’ laten de kunstenaars een voormalige bewoner van Hashima, de zoon van een mijnwerker, en twee middelbare scholieren aan het woord. De eerste vertelt over zijn ervaringen op het eiland als kind. De verhalen van de scholieren zijn echter helemaal gebaseerd op hun herinneringen aan de Japanse thrillerfilm ‘Battle Royale II: Requiem’, die gedeeltelijk op Hashima is opgenomen en waarin studenten op grimmige wijze worden vermoord.
Verhalen
Terwijl de man en de scholieren praten, worden op twee videoschermen beelden van het eiland getoond. Op één scherm cirkelt de camera van een afstand om het eiland heen, waardoor de bizarre architectuur goed duidelijk wordt. Op het andere scherm wordt de kijker meegenomen door de verlaten straten en huizen. Aan de hand van de verhalen van de man en scholieren – die als onzichtbare gidsen dienen – wordt er een kijkje in de restanten van de huizen getoond, waar posters nog aan de muren van een kinderkamer hangen, maar waar het glas van de ramen op de straten ligt.
Fischer en El Sani wisselen de verhalen van de oud-bewoner af met de fictieve verhalen die de scholieren vertellen. Hierdoor smelten realiteit en fantasie samen tot één verhaal. De kunstenaars spelen zo met wat waar is en wat niet waar. Tegelijkertijd laten ze ook zien dat – als het gaat om het collectieve geheugen – alles waar kan zijn: de verhalen uit fictieve films en games maken immers allemaal deel uit van hetzelfde collectieve geheugen van het eiland.
