Modeluitvoering

Felix Mendelssohn Bartholdy voltooit twee oratoria: Paulus en Elias. Hiermee staat hij op twee benen: de joodse en christelijke, conform zijn twee achternamen: Mendelssohn en de naam Bartholdy naar hun familielandgoed. Mendelssohn is in beide werken duidelijk beïnvloed door Bach, Händel en Haydn, maar een goede luisteraar hoort ook flarden Beethoven en ook nog oudere muziek (in het ritme van de koperblazers die de profeten van Baäl begeleiden bijvoorbeeld). Het koor waarin de Bijbeltekst wordt gezongen over God die niet in de storm is, niet in een aardbeving, niet in het vuur maar in een stil, zacht suizen doet denken aan Beethovens Zesde symfonie, de Pastorale.

Samenhang met onze tijd

Waar Mendelssohn duidelijk afstand van neemt, is het tegenover elkaar plaatsen van joden en christenen. Bij Bach worden de eersten vaak voorgesteld in een strenge fuga. Bij Mendelssohn komt een fuga ook wel voor, bijvoorbeeld in het slotkoor: ‘Alsdann wird euer Licht hervorbrechen wie die Morgenröte’. Maar dat is andere koek. Wat sommige bezoekers in de pauze er overigens niet van weerhoudt om nog steeds over het geweld en de wrekende God van het Oude Testament te spreken, alsof geweld in het Nieuwe Testament niet bestaat en God daar een andere God zou zijn …
Dirigent Pichon zei het al in een interview: ‘In deze tijden van toenemend antisemitisme is Elias heel actueel’. En: ‘We moeten op zoek naar de samenhang met onze tijd, en proberen relevante statements te maken’.

Een modeluitvoering

Dat doet Pichon met solisten en zijn in 2006 opgerichte groep Pygmalion tijdens de Advent in een goed gevulde, maar lang niet uitverkochte Grote Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw. Een uit meest jonge mensen bestaand koor met een helder en krachtig geluid dat je dan weer omver blaast en dat dan weer tot ontroering toe zacht zingt, omkranst door een zilverachtige stralenkrans van de op authentieke instrumenten spelende violisten. Zoals in het ‘Wird dein Anliegen auf dem Herr’, dat je meestal door het solistenkwartet hoort zingen. Ook op andere momenten wijkt Pichon af van het origineel, door bijvoorbeeld enkele gedeelten te laten vallen. Prachtig is ook de warme klank die de hoboïst tovert uit zijn instrument in de solopartij van een arioso over de vrede van Elia. Of de traditionele drie bazuinen die de dag des oordeels aankondigen.

foto Eduardus Lee

De leidende rol is natuurlijk die van Elia, die hier rechts voor en naast de dirigent staat. Een rol die wordt gezongen door de Franse bariton Stéphane Degout, die daarmee een groot applaus en voetgetrappel verwerft. De andere geweldige solisten (Siobhan Stagg, Ema Nikolovska, Thomas Atkins en Julie Roset) krijgen overigens ook grote bijval. Terecht; dit is een topbezetting. Mooi ook hoe mezzosopraan Nikolovska de zaal rondkijkt en zo bij het verhaal betrekt. Een héél klein vraagteken kan je misschien plaatsen bij de keuze voor de Nieuw-Zeelandse tenor Thomas Atkins, wiens stem iets teveel van een heldentenor wegheeft. Niet zo vreemd, wat dat is zijn stiel maar voor een Mendelssohn die op de affiches doorgaat als ‘authentiek én modern’ misschien net even té.

Ondanks dit is het een uitvoering om door een ringetje te halen. Een modeluitvoering van een werk dat we echt vaker zouden willen horen. Bijvoorbeeld in de Adventstijd. Weer zo’n rake keuze van het onvolprezen NTR ZaterdagMatinee. Actueel bovendien.