Het hart wint altijd

Irène Némirovsky

Hitte van het bloed beschrijft het rustige leven op het Franse platteland in de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. De hoofdpersoon is Silvio, een oudere man die na jaren van reizen niets meer wenst dan de eenzame beslotenheid van zijn eigen huis. Vanuit zijn kalme positie neemt Silvio het plattelandsleven waar. De mensen praten er verstandig; zelfs de jeugd zegt boven alles een goed huwelijk en een rustig leven te ambiëren.

Geen trammelant

Ook Colette, de dochter van Silvio’s nicht Hélène, verlangt naar een vredig leven. Zij trouwt en hoopt het gelukkige huwelijk van haar ouders te evenaren. Tot aan dit moment lijkt het verhaal doordrongen van eenvoudig geluk. Maar vermoedens over het minder eenvoudige dat ongezegd blijft, beginnen te rijzen wanneer Silvio zijn verleden oprakelt en vandaaruit mijmert over de menselijke conditie:

Hoe ontvlamt zo’n vuur in ons? (…) Wiens leven is er niet raar vervormd en verbogen door dat vuur, in een richting die ingaat tegen zijn echte wezen? Zodat we allemaal min of meer gelijk zijn aan de takken die ik verbrand in mijn haard en die door de vlammen naar hartelust worden vervormd.

Dat is zowel de aankondiging als de kern van de geheimen die naar de oppervlakte borrelen. De plattelandsbewoners weten en zien alles, maar blijven zwijgen omdat ze vooral ‘geen trammelant’ willen. De jeugd van nu – Colette – maar ook van toen – Hélène – blijkt ook een andere, meer onstuimige liefde te kennen. Afgezien van waarnemer Silvio zijn alle ouderen vergeten hoe de hitte van het bloed het leven van de jeugd bepaalt.

Twee vormen van liefde

De jeugd kan niet leren van haar ouders. Zoals iedereen vroeg of laat ondervindt kan het verstand tóch niet op tegen de hitte van het bloed. Wel zou het veel ellende besparen wanneer mensen bij wie het bloed niet meer kolkt, zouden onthouden hoe de irrationaliteit ervan aanvoelde. In Hitte van het bloed heeft Némirovsky twee vormen van geluk en liefde beschreven; de rustige, tevreden vorm, waarvan het verstand het evenwicht goedkeurt; en de hartstochtelijke vorm, waarin het bloed en de liefde de mens alsmaar voortdrijven en waarvan de uitkomst nooit zeker is.

Hitte van het bloed had ook de titel van een bouqetroman kunnen zijn. Neem daarbij de aanprijzing van Oprahs tijdschrift op de omslag en het angstgevoel komt op dat het boek pure kitsch is. Maar al na het lezen van de eerste bladzijde blijkt die angst geen verdere grond te hebben. Némirovsky heeft op een gepassioneerde, maar natuurlijke wijze over het misschien wel meeste belangwekkende literaire thema geschreven: de innerlijke strijd tussen het verstand en de moraal enerzijds, en de stuwende stroom van het hart anderzijds.