Machtsstrijd in de boksring

Feitelijk gaat Rocco en zijn broers voortdurend over macht, over wie de dienst uitmaakt. Simone is verliefd op het hoertje Nadia, maar Nadia wordt verliefd op zijn broer Rocco. Simone maakt de verwachtingen als bokser niet waar, Rocco wint wedstrijd na wedstrijd. In een familie die elkaar het licht in de ogen niet gunt, kan dat niet goed gaan. Toneelgroep Amsterdam maakt van dit hardhandige verhaal een indrukwekkende voorstelling.

Rocco en zijn broers werd door Toneelgroep Amsterdam in september 2008 eerst gespeeld in Bochum in Duitsland. Nu doet regisseur Ivo van Hove de exercitie over in Amsterdam, in de nieuwe Rabozaal van de Stadsschouwburg. De voorstelling is de toneelbewerking van de gelijknamige film van Luchino Visconti uit 1960.

Van Hove zet een traditionele Italiaanse familie neer. Vader is overleden, moeder kan zich met haar zoons niet handhaven in het arme zuiden. Ze trekken daarom naar het noordelijke Milaan, waar al een broer woont. Moeder (Celia Nufaar) sjouwt demonstratief rond met een Pietà-beeld: Moeder Maria, met in haar armen haar dode zoon Jezus.

Jaloers

Deze fatalistische, hysterische moeder zet de toon in het gezin. Zij eist dat de broers elkaar helpen, maar tegelijkertijd misgunnen de familieleden elkaar ieder beetje geluk, en maken ze elkaar ongeveer af. Ze hebben geen rooie cent te makken. Ze moeten per dag afwachten of ze werk hebben. De broers slapen zelfs met zijn allen in één groot bed. Maar niet het harde leven is hun grootste vijand, dat is hun eigen familie, hun vrienden, hun constant tierende moeder, hun jaloerse broers. Doet je broer of zoon niet wat je wilt? Dan scheld je hem uit, slaat hem verrot, misgunt hem dat hij een kind krijgt. In het ergste geval verkracht je zijn vriendin: je zult hoe dan ook het geluk van de ander breken.

Het is geen makkelijke opgave om van een filmverhaal een toneelverhaal te maken. Onvermijdelijk heb je een veelheid aan locaties en verhaalfragmenten. Scenograaf Jan Versweyveld heeft dit probleem buitengewoon vernuftig en overtuigend opgelost. Midden in de zaal staat een vierkant podium annex boksring, waarop vooral de diverse machtstrijden worden uitgevochten. Aan vier rechte kanten daarvan zit het publiek op tribunes. Op de hoeken staan vier ‘woontorens’, elk drie verdiepingen hoog. Die verdiepingen verbeelden huizen, plaatsen.

Naar het hart

In dat complexe toneelbeeld ontvouwt  Ivo van Hove met behulp van een opvallend geluidsdecor en slim licht in hoog tempo een stuk dat een wirwar is van personages en verhaallijnen. In die omgeving flitst de voorstelling van scène naar scène, van locatie naar locatie, van tijdstip naar tijdstip. Van Hove heeft in het verleden een reeks voorstellingen gemaakt waarin de techniek tamelijk hinderlijk domineerde; hier voeren de acteurs weer de boventoon. Rocco en zijn broers is een heftige, gewelddadige, maar tegelijk boeiende voorstelling geworden die recht naar het hart gaat. Minpuntjes zijn dat in deze opstelling sommige fragmenten slecht te verstaan zijn en dat het zicht niet altijd overhoudt, omdat je als toeschouwer in deze opstelling per definitie niet alles kunt zien.

Daar staat een ensemble van acteurs tegenover dat enorm aan elkaar gewaagd is en het beste in elkaar naar boven halen. Vooral van de combinatie Simone (Hans Kesting) en Nadia (Halina Reijn), springen de vonken af. Rocco is een mooie kwetsbaar-lompe rol van Fedja van Huêt. Opvallend sterk is Fred Goessens als de emotionele boks-coach Cecchi. Rocco en zijn broers is een van de interessantste en sterkste voorstellingen van dit seizoen.

Rocco en zijn broers is tot en met 16 mei 2009 te zien, alleen in Amsterdam. Klik hier voor meer informatie over deze voorstelling.