Slenterend door Utrecht

Deze 127 gedichten komen grotendeels uit zijn wekelijkse serie in het AD Utrechts Nieuwsblad, maar sommige zijn ook in opdracht of voor zichzelf geschreven. De meest herkenbare stadsgedichten zijn die met een duidelijk thema zoals de Neude –’Dit is geen plein, dit is een gapend gat’– of de gekozen burgemeester –’De halfvergane houten kruk naast uw bureau / is geen kapstok, maar de steun van de burger’–. Ze verwijzen naar hun tijdelijkheid, naar het krantenpapier waarop  ze eens gedrukt stond.

Misschien is deze tijdelijkheid alleen te wijten aan de onderwerpkeuze: een burgemeestersverkiezing kan immers moeilijk beschreven worden als een universele kwestie. Toch zijn de gedichten beperkt houdbaar. Heytze heeft een eigen visie gegeven op de beschreven gebeurtenissen en locaties, maar loopt vaak te zeer achter deze onderwerpen aan. Hij geeft een nieuwe blik op Utrecht, maar er is weinig nieuws aan de horizon.

Poëtische column
Het lijkt erop dat de dichter zijn onderwerpen als finish ziet, in plaats van als startlijn. De thematiek komt nooit echt boven de oppervlakte van waarschijnlijkheid uit, waardoor de gedichten wat voor de hand liggend en weinig onderhoudend zijn. Een bredere blik, die vanuit een kleine anekdote iets kan zeggen over het grote geheel van het menselijke leven, zou zijn gedichten meer eeuwigheidswaarde geven. In deze bundel staan hele eigenzinnige en buitengewoon creatieve gedichten maar ze missen de ambitie om meer te zijn dan een poëtische column, bijvoorbeeld over het referendum:

Ja en ik wil stemmen voor of tegen
visie 1 en A en meer of minder blauw
op straat en stemmen of de stemming
met een potlood of een stemknop gaat
(…)
en of er wolken moeten zijn – en of
mijn nee wel nee betekent of juist ja
en of het kan gaan regenen wanneer ik
in mijn zwembroek op de Neude sta.

De bundel wil dan ook niet een dichtbundel zijn, maar een almanak en een rondleiding. Slaagt het in dat opzicht beter? Weer ben ik geneigd nee te zeggen. Als almanak is het aardig, maar niet volledig genoeg. Een rondleiding biedt het niet. Utrecht voor beginners is niet geschikt voor beginners, het spreekt alleen de gevorderden aan; degenen die al herinneringen aan de stad hebben. Alle functies die Heytze in dit werk wil bundelen, komen één keer samen in een gedicht, Koninginnedag:

De man die zei dat alles wat een mens bezit
op weg is naar een ander, krijgt hier ongelijk;
het meeste eindigt als kansloze koopwaar
op de keien, voor anderhalf etmaal
uitgestald. Wat vieren wij?

De doos waar heel de handel straks weer
in verdwijnt, staat nooit ver weg. Volgend jaar
rond deze tijd: dezelfde spullen op hetzelfde
vaaloranje zeil. Uitwisselbare mensen
slenteren eraan voorbij.

Zoals in de almanak is een actuele gebeurtenis vastgelegd. Zoals in de dichtbundel komt een nieuwe visie naar voren in een bekend verschijnsel en krijgt dit verschijnsel eeuwigheidswaarde. En zoals in een rondleiding neemt Heytze je mee langs de kramen, slentert hij voorbij aan het heden en schrijft hij wat hij ziet.