De kunst van het sterven

Delia heeft borstkanker en er is geen uitzicht meer op genezing. Het besef dat ze van de toekomst niet veel meer kan verwachten doet haar met beide benen in het heden belanden. Plotseling ruikt ze de geur van de seringen in haar tuin, hoort ze de stemmen van haar kinderen en is ze zich bewust van de volmaakte vorm van de eieren die haar kippen iedere ochtend leggen. Maar de dood confronteert haar ook met verdrongen herinneringen en dwingt haar op zoek te gaan naar ontbrekende stukjes uit het verleden.

Behalve moeder en huisvrouw, is Delia schrijfster van huishoudgidsen. Ze is een soort Martha Stewart, bij wie je terecht kunt met vragen over de meest uiteenlopende huishoudelijke zaken, zoals het verwijderen van vlekken uit kanten tafelkleden, de ingrediënten van de ideale bruiloftstaart en kinderen die geen groenten willen eten. In eerste instantie lijken deze huishoudtips niet relevant te zijn voor het verhaal en is het een beetje saai om je er doorheen te worstelen. Totdat duidelijk wordt dat het een aanzet is tot Delia’s laatste, grote creatieve uitdaging: het schrijven van een handleiding voor stervenden. Deze laatste huishoudgids moet de dood uit de taboesfeer halen en houvast bieden aan iedereen die de dood in de ogen ziet. De oorspronkelijke titel van de roman, The Last Householdguide to Dying, geeft de essentie van het boek dan ook beter weer dan de vertaling.

Controle

Delia is een controlefreak die het huishouden tot in de puntjes organiseert. Ze maakt voortdurend lijstjes van alles wat er moet gebeuren. Ook na haar dood wil ze de touwtjes in handen houden en daar maakt ze nu alvast lijstjes voor. Zo maakt ze zich druk om de bruiloft van haar jongste dochter van acht, die ze nooit zal meemaken en die misschien nooit zal plaatsvinden. Gaandeweg komt de dood dichterbij en groeit het besef dat ze de controle aan het verliezen is.

Toch blijven er veel dingen over die ze wel al kan regelen. Zo koopt ze alvast haar eigen doodskist. In eerste instantie omdat ze die wil gebruiken voor de cover van de laatst huishoudgids. Maar later schilderen haar kinderen er tekeningen op en schrijft haar man haar lievelingsgedicht erin. Soms wordt haar verlangen om iets van zichzelf achter te laten een tikje morbide, zoals die keer dat ze bloedworst maakt met haar eigen bloed en die vervolgens invriest voor haar man en kinderen.

Leven is sterven

Ieder mens is stervende vanaf het moment van de conceptie, maar vreemd genoeg realiseren we ons dat vaak pas als de dood op de loer ligt door ziekte of ouderdom. Als ik er niet meer ben van Debra Adelaide roept bij de lezer onherroepelijk vragen op over zijn eigen eindigheid. Wat zou je doen als je wist dat je niet lang meer te leven had? Welke plaatsen zou je bezoeken? Welke mensen zou je nog willen zien en welke niet? Welke boeken zou je lezen? Welke films bekijken? Voor Delia is vreedzaam liggen wachten de slechtste manier om dood te gaan. Wat zin heeft is te blijven doen waar je goed in bent. Want doodgaan is niet alleen eng en verdrietig, zo lezen we, maar ook een kans om je meest creatieve ideeën tot bloei te laten komen.