Een vloedgolf van chaos die de onderliggende gedachte overspoelt

Annie M.G. Schmidt zette de komedie in 1968 op papier en Tryntsje van der Zee maakte voor deze voorstelling een Friese vertaling. Het stuk gaat over de stichting Nieuw Positief, die positieve elementen in de literatuur wil stimuleren en negatieve wil weren. Met dat laatste wordt natuurlijk gedoeld op expliciete seksscènes die steeds vaker voorkomen in de boeken van bijvoorbeeld Wolkers of Reve. De leidster van Nieuw Positief, mevrouw Vos, is net overleden. Haar weduwnaar, meneer Vos (Joop Wittermans), vindt dat hij gewoon door moet gaan met het werk, maar het blijkt nog knap lastig om zijn vrouw te vervangen, helemaal met de op zijn zenuwen werkende secretaresse annex huishoudster, juffrouw Bats (Marijke Geertsma). De moeilijkheden stapelen zich op wanneer de jonge schrijfster Lotsje (Nynke Heeg) langskomt. Haar manuscript over Rembrandt valt in de prijzen, maar alleen wanneer ze de scènes met Rembrandt en Hendrikje ‘achter de ladekast’ zou schrappen. Dat weigert ze uit principe, maar ze wordt later aan het twijfelen gebracht. Heeft ze die passages niet alleen geschreven omdat het in de mode is? Intussen zit boekhouder Reuling (Hans Kroodsma) behoorlijk in de put omdat hij een flinke som geld van de stichting heeft verduisterd. De accountant komt morgen langs en de zaak dreigt te worden ontdekt. Maar met behulp van zijn charmante moeder (Aly Bruinsma), die zich voordoet als juffrouw Heikamp van het kantoor uit Stockholm, lijkt het allemaal goed te komen. Het blijft echter een klucht en daarom komt uiteindelijk alles uit, maar wel met een happy end.

Net niet

In de promotie geven Tryater en regisseur Karina Kroft aan dat dit stuk vragen wil stellen over het oude en het nieuwe. In hoeverre moet je met je tijd meegaan? Ben je meteen ouderwets als je niet altijd wilt veranderen? Op zich interessante kwesties, maar in de voorstelling worden ze niet sterk genoeg uitgewerkt. Ze komen even tussendoor aan de orde, wanneer Lotsje zich afvraagt of ze wel of niet in haar verhaal moet gaan schrappen en wanneer meneer Vos zich bij juffrouw Heikamp beklaagt over de nieuwe tijd, die als een vloedgolf aan komt rollen en niet te stoppen is. Maar daarna gaan de grappen weer verder en na de pauze wordt er zelfs helemaal niet meer aan dit idee gerefereerd. Dan neemt de klucht het over en dat is op zich niet erg, maar het is jammer dat de voorstelling meer pretendeert te zijn dan ze is. Als klucht weet het stuk echter ook niet volledig te overtuigen. Het is bij vlagen grappig, maar hilarisch wordt het nooit. Er zijn wel persoonsverwisselingen, maar de grote verkleedpartijen ontbreken. Er ontstaat wel chaos op het toneel, maar de climax valt tegen. De voorstelling weet op meerdere punten net niet de juiste snaar te raken.

Komisch acteren

Dat doet weinig af aan de acteerprestaties. Er wordt vaak gezegd dat komediespel een vak apart is, maar dat vak verstaan de acteurs prima. De timing is goed en vooral Aly Bruinsma en Joop Wittermans weten de blikken naar zich toe te trekken. Maar ook de jongere spelers overtuigen in hun rol, hoewel Hans Kroodsma niet altijd even duidelijk te verstaan is. Het verrassende element in de voorstelling is de muziek; de acteurs brengen bij verschillende scènewisselingen een lied ten gehore uit de hippietijd. Dat is origineel en best goed uitgevoerd; niet iedere stem is even geschoold, maar het blijft wel zuiver en verstaanbaar. De acteurs doen kortom hun best, maar weten het stuk toch niet naar het beoogde hogere plan te tillen. Misschien ligt dat aan de regiekeuzes; als de personages iets meer over the top waren neergezet, kwam het nostalgische, stereotype sixties- en seventies-gevoel mogelijk meer tot uitdrukking en werd het daardoor komischer. Misschien ligt het aan het verhaal; een verouderde tekst uit 1968 die niet voldoende naar de eigen tijd wordt getrokken, zou je wellicht beter kunnen laten liggen. Misschien ligt het ook gewoon aan het genre. Een klucht hoeft niets meer te zijn dan een grappig stuk en voor een diepere boodschap kan een ander soort voorstelling geschikter zijn.

En ik dan? is goed voor een leuk avondje theater, een luchtige klucht voor tussendoor. Het acteerwerk is prima, maar de diepere gedachte verdwijnt in de chaos en die chaos is net niet grappig genoeg om echt indruk te maken.

En ik dan? gaat tot 25 april 2009 op tournee door Friesland en Groningen, op 12 en 31 maart en 6, 7, 18, 22 en 25 april met Nederlandse boventiteling.