Prijzenregen tijdens het Gala van het Nederlands Theater

De vakjury, bestaande uit theatermakers, -critici en -programmeurs, waaronder schouwburgdirecteur Ruud van Zuilen, toneelrecensent Simon van den Berg van Het Parool, theaterredacteur Hein Janssen van de Volkskrant, docent Theaterwetenschap in Utrecht Wil Hildebrand en programmeur René van der Pluijm van de Stadsschouwburg Groningen, bleek erg enthousiast over Toneelgroep Amsterdam. Naast toneelprijzen voor beste acteur en actrice ging Toneelgroep Amsterdam met nog een prijs naar huis. De Prosceniumprijs, “voor de persoon, instantie of groep die een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het toneelklimaat”, ging naar regisseur Ivo van Hove en scenograaf Jan Versweyveld, waarbij in het juryrapport opnieuw Romeinse Tragedies en Angels in America worden genoemd en geroemd als ‘hoogtepunten van het afgelopen theaterseizoen’.

Juryrapport

‘Zowel in de technisch vernuftige entourage van Romeinse Tragedies als in de kaalslag van Angels in America bleek het ensemble van Toneelgroep Amsterdam tot grote prestaties in staat’, aldus de jury. Het complete ensemble wordt daarbij geprezen, maar Chris Nietvelt en Hans Kesting in het bijzonder. Over Nietvelt zegt het juryrapport: ‘In de tragiek van Cleopatra toont Nietvelt alle facetten van haar acteertalent: van de grootste smart tot de kleinste ingehouden emotie.’, en vervolgens: ‘Een grootse prestatie.’ Over Kesting, die uitzonderlijk genoeg ook voor zijn rol in Romeinse Tragedies werd genomineerd, wordt gezegd: ‘In deze rol laat Kesting het totale bereik van zijn acteertalent zien, in een totale overgave aan het stuk van Tony Kushner. De gretigheid waarmee Kesting altijd acteert is in deze regieopvatting meer dan ooit op zijn plaats en mondt uit in een huiveringwekkende sterfscène, die de jury in het geheugen gegrift staat.’

Naast de al genoemde prijzen was er nog een prijs voor Toneelgroep Amsterdam. De meest indrukwekkende vrouwelijke bijrol, de Colombina genaamd, werd gewonnen door Janni Goslinga voor haar rol van Stella in A Streetcar Named Desire, een voorstelling van Toneelgroep Amsterdam in coproductie met Toneelschuur Producties Haarlem.

Goede fase

De hegemonie van Toneelgroep Amsterdam tijdens het Gala van het Nederlands Theater is opvallend en ook weer niet. Ivo van Hove nam in 2001 de regie bij Toneelgroep Amsterdam over van oprichter Gerardjan Rijnders, die een groot stempel op de groep had gedrukt. Ivo van Hove moest binnen de organisatie die er stond zijn weg zoeken, maar liet zich ook duidelijk gelden. Een dergelijk proces kost tijd. Er bestaat een gezegde dat zegt dat er eerst gezaaid moet worden voordat men kan oogsten. Blijkbaar is die tijd voor Toneelgroep Amsterdam nu gekomen. Daarnaast ontvingen de genoemde stukken, Romeinse Tragedies en Angels in America, afgelopen seizoen unaniem lovende kritieken van alle kwaliteitsmedia. Een dergelijke prijzenregen behoorde dus wel degelijk tot de mogelijkheden.

Dat Toneelgroep Amsterdam zich in een goede periode bevindt bevestigt Lucia van Heteren, docente Theaterwetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Enkele acteurs, zoals Jacob Derwig, Hans Kesting en Chris Nietvelt, zitten op de toppen van hun kunnen en zijn daar voor een deel gekomen doordat ook Ivo van Hove in een fase zit waarin veel lukt. Ik denk niet dat je op dit moment iemand zal kunnen vinden die hierover twijfelt.’, aldus Van Heteren. ‘Soms wordt er wel eens gesuggereerd dat een gezelschap een prijs krijgt omdat een bepaald persoon in een jury daarvoor gezorgd zou hebben, maar dat is op dit moment voor Toneelgroep Amsterdam niet aan de hand. Ze zitten gewoon in een heel goede fase.’

Feit is dat Toneelgroep Amsterdam de Theo d’Or weliswaar twee jaar geleden nog won, Elsie de Brauw won met haar rol in het stuk Opening Night, regie van Ivo van Hove, maar de Louis d’Or werd voor het laatst gewonnen in 1994 door Pierre Bokma. Jaren waarin vooral nominaties werden behaald zijn dit jaar omgezet in concrete prijzen en dit verdient respect. De komende jaren zal het theaterpubliek nog veel kunnen genieten van Toneelgroep Amsterdam.