This is England

Het zit sommige filmmakers niet mee. Maken ze de ene na de andere film die de middelmaat ruimschoots overstijgt, moeten ze het hier doen met vertoningen voor een select publiek op festivals, of komen ze niet verder dan een dvd-release. Het overkomt ook Shane Meadows, wiens semi-autobiografische This is England wederom aantoont dat we hier te maken hebben met een van Engelands interessantste filmmakers.

Duran Duran, Rubiks kubus, Atari spelcomputers, het huwelijk van Charles en Diana, de introductie van de compact disc. Vrolijke archiefbeelden tijdens de openingscredits van This is England, die echter steeds grimmiger worden: rellen bij een mijnwerkersstaking, huizen van buitenlanders die belaagd worden, vechtende skinheads, gruwelijk verminkte gewonden en doden tijdens de Falklandoorlog. Welkom in het Thatcher-Engeland van begin jaren tachtig!

Skinheads

De twaalfjarige Shaun (Thomas Turgoose) heeft het in dit tijdsgewricht niet gemakkelijk. Hij is klein van stuk, draagt de verkeerde kleren, en dan is zijn vader ook nog eens om het leven gekomen tijdens het conflict om de Falklands. Zijn grote bek kan niet voorkomen dat hij op school gepest wordt. Maar dan ontmoet hij op straat een groepje skinheads onder leiding van de sympathieke Woody, die zich over hem ontfermt. Deze groep vrienden vindt elkaar in uiterlijk (Doc Martens schoenen, bretels, kortgeschoren koppen) en muziekvoorkeur (ska, reggae) en Shaun wordt er onderdeel van; hij hoort eindelijk ergens bij.

Regisseur en scenarioschrijver Shane Meadows, wiens vorige film Dead Man’s Shoes – een briljante mix van gootsteendrama en wraakfilm – ook al nauwelijks hier te zien is geweest, treft het qua bioscooprelease in Nederland wederom niet met This Is England. Geheel onterecht, want ook hier laat hij zien een boeiend verhaal te kunnen vertellen en een uitstekend acteursregisseur te zijn, die het beste uit onbekend talent weet te halen. Een goed voorbeeld hiervan is debutant Thomas Turgoose, die niet speelt, maar is. Bovendien heeft Meadows een goed oog voor de Engelse arbeidersklasse en de extreme sociale randverschijnselen die hieruit voortvloeien. Hierdoor doet This is England denken aan het werk van de eveneens Britse regisseur Alan Clarke, en met name diens indringende portretten van een racistische skinhead in Made in Britain (1982) en voetbalhooligans in The Firm (1988).

Eigen ervaringen

Dat Meadows zo treffend de jaren tachtig weet neer te zetten en met zoveel begrip en inzicht de aantrekkingskracht van skinheads voor een kleine jongen weet te schetsen, komt mede doordat This is England voor een groot deel gebaseerd is op zijn eigen ervaringen. En net als in de jeugd van Shane, komt er bij Shaun aan de bijna idyllische situatie van het vriendengroepje apolitieke skinheads (een van de vrienden is zelfs zwart) een einde als Combo op het toneel verschijnt. Deze charismatische skinhead (een bijzonder intense Stephen Graham) weet met zijn opruiende extreemrechtse praatjes een deel van de groep voor zich te winnen, waaronder Shaun. Het is mede doordat Meadows ervoor hoedt van Combo een zwart-wit personage te maken, dat hij zijn aantrekkingskracht inzichtelijk maakt. Met This is England geeft Meadows een fascinerende en persoonlijke blik op een tijdperk en een subcultuur, en het valt te hopen dat zijn werk in het vervolg wel de aandacht krijgt die het verdient.