Geen koud kunstje

Met tromgeroffel en gefluit, klappende bewonderaars en nieuwsgierige kijkers, geamuseerde terraszitters en verwarde winkelaars; eigenlijk zou elke goede kunsttentoonstelling met een processie moeten beginnen. Zesentwintig objecten, variërend van een baldakijn met honderden rinkelende blauwe linten tot een bronzen bijenkorf, werden dwars door de binnenstad letterlijk op handen gedragen door de inwoners van Arnhem. Als een niet te missen signaal dat er iets bijzonders staat te gebeuren.

Lees meer over Sonsbeek 2008: Interview Anna Tilroe, artistiek leider | Recensie tentoonstellingscatalogus | Recensie tentoonstelling | Recensie van de voorafgaande processie

Elk object verwijst naar een van de bijna dertig kunstwerken die vanaf 13 juni tijdens de 10e Sonsbeek Tentoonstelling te zien zijn. Soms gaat het om onderdelen of om afgeleiden, soms gaat het om het kunstwerk zelf. Bijna zestig jaar geleden vond de eerste tentoonstelling in Park Sonsbeek in Arnhem plaats en sindsdien is het vaker voorgekomen dat kunstwerken zich over de stad en zelfs over het land verspreidden, maar een processie voorafgaande aan de tentoonstelling is nog niet eerder gedaan.

Een sacrale optocht

De door Anna Tilroe, artistiek directeur van Sonsbeek 2008 gekozen term voor deze optocht legt onvermijdelijk (opnieuw) een connectie tussen kunst en religie, eeuwenoude bondgenoten (alhoewel de actuele situatie doet vermoeden dat het vooral vijanden zijn). Toch wekt de processie niet de indruk dat Tilroe de kunstwerken zelf persé tot iets sacraals wil verheffen, maar misschien wel dat ze opnieuw worden gevierd als mogelijke dragers van betekenissen, van verhalen, van rituelen. En een aantal van de kunstwerken zou het overigens ook niet eens zo slecht doen in een paasprocessie of een andere religieuze optocht. Zoals de organisch ogende, door roze zoutkristallen overwoekerde stapel tuingereedschap van Gerda Steiner en Jörg Lenzinger, omringt door takken met gekleurde veertjes. Of Jean-Michel Othoniel’s fantastische kroon van gekleurde glazen bollen die, voor hij zijn plek hoog boven de bomen in Park Sonsbeek inneemt, door vier paarden fonkelend door de stad wordt getrokken. Ook de levensgrote, stoffen ezels van Stephen Wilks die op de schouders van mensen gedragen worden, lijken een bijbels thema uit te dragen, namelijk de bereidheid anderen te helpen.

Grandeur

Juist dit thema, de opoffering, is belangrijk. Het stralende zomerweer maakte de straten van Arnhem warm en de processie tot een tocht vol ontberingen voor de dragers. Niettemin deden zij het thema Grandeur eer aan. Het was indrukwekkend en ontroerend om te zien hoe deze Arnhemmers zich met een speciale choreografie letterlijk in het zweet liepen, maar volkomen waardig in hun rol bleven als vertegenwoordiger van het kunstwerk. De kracht én de kwetsbaarheid van het openbare gebaar. Want niet de namen van de kunstenaars, maar de namen van de speciaal gevormde gilden gingen voor de objecten uit.

Het mooie van de keuze voor de processie in dat enerzijds de kunst naar de mensen wordt toegebracht, van hun sokkels gehaald, maar tegelijkertijd boven de massa wordt uitgetild. En het wordt nog mooier: het boven de massa uittillen, gebeurt door diezelfde massa.

Tilroe heeft met de processie een heel goede mix gevonden tussen viering en verheffing. En niet alleen de kunst vieren en verheffen, maar ze nodigt daarbij mensen uit om zichzelf te verheffen, waarbij kunst uiteraard een mooi opstapje kan zijn soms. Maar wees niet bang, het lijkt er namelijk op dat kunst hoe dan ook vooral gevierd gaat worden deze Sonsbeek-editie. Het zware werk is al door anderen gedaan.