Parallelle werelden in Freiburg

Sebastian heeft namelijk een leven met zijn mooie echtgenote Maike en hun zoontje Liam verkozen boven een carrière als vooruitstrevend fysicus. Hij is desalniettemin een gerespecteerd onderzoeker, die zojuist een populairwetenschappelijk artikel heeft geschreven over de parallellewereldentheorie. In de roman verweeft de schrijfster de omgeving en de gebeurtenissen naadloos met de theorieën uit de kwantumfysica waar Oscar en Sebastian over disputeren: ‘Freiburg vanuit de lucht [lijkt] wel een tapijt van in elkaar overvloeiende kleuren. Een bont wriemelende massa waarvan niemand kan zeggen of hij er deel van is, of die deel is van hem.’

Filosofische detective

Het begin van Vrije val is op sommige momenten een beetje droog – te veel filosofie – maar het dient om de val van het individu Sebastian te contrasteren. Het vervolg van het boek is veel spannender dan het begin en lijkt meer op een thriller. De anders zo rustige natuurkundige draait helemaal door als zijn zoontje wordt ontvoerd op weg naar een vakantiepark. De ontvoerders vragen geen losgeld, maar geven hem een cryptische opdracht. Als Freiburg daarna wordt opgeschrikt door een moord, verschijnt commissaris Riet op het toneel. Vrije val ontvouwt zich dan tot een detective waarin de psychologische drijfveren van de personages tot in detail worden uitgelegd.

De mix van misdaad en filosofie in Vrije val werkt goed. Aan een klassiek thema in het detectivegenre – een commissaris die werkt aan zijn laatste klus – voegt de schrijfster haar eigen ingrediënten toe. Commissaris Riet lijkt op een karakter uit The Matrix, met zijn theorie over een broncode die achter de realiteit ligt. Hij wordt bijgestaan door de ambitieuze commissaris Rita Skura, zijn complete tegenpool, die volgens het volgende stramien te werk gaat: ‘Volledig. Grondig. Snel. Zoals steeds tot volle tevredenheid.’ Samen onderzoeken zij de vele mysteries in het boek: de moord, de ontvoering en een schimmige reeks doden in het plaatselijke ziekenhuis. Zijn de zaken met elkaar verbonden? Wie ontdekt de connectie tussen de misdaden die de rust in Freiburg verstoren; de ijverige Skura of de wijze Riet, die zijn hoofd breekt over de wedstrijden tegen zijn schaakcomputer?

Show, don’t tell

Vrije val is geen detectiveroman in de pure zin van het woord. Het onderzoek van de commissaris stelt inhoudelijk niet zoveel voor en de stem van de schrijfster is soms te aanwezig voor een goed spannend boek, waarin het principe van ‘show, don’t tell’ streng gehanteerd dient te worden. Het is ook jammer dat sommige delen van Vrije val overbodige zinnen bevatten. Toch blijft het boek de lezer van begin tot eind boeien dankzij de uitstekend uitgewerkte karakters. Vooral commissaris Riet met zijn gevoel voor morele ambiguïteit is erg sterk. Daarnaast is Zeh zo’n vaardige auteur dat het haar gelukt is om op een geloofwaardige manier theorieën uit de filosofie en kwantumfysica in haar verhaal te verwerken.

Vrijwel moeiteloos schakelt Juli Zeh tussen de verschillende stijlen van de filosofische roman en de detective. De schrijfster verwierf al eerder bekendheid met haar romans Speeldrift (2004) en Adelaars en engelen (2006). In het dagelijks leven werkt Zeh als juriste, iets wat je terugziet in de gedetailleerde beschrijvingen van de methodische manier van werken bij het rechercheteam. Daarnaast is Zeh een bijzonder goede schrijfster; zo is de plot van Vrije val bijvoorbeeld zeer degelijk uitgewerkt. De constante kwaliteit van haar werk is bewonderenswaardig.