The Golden Compass

Philip Pullman schreef de meesterlijke trilogie His Dark Materials. Daarvan is het eerste deel, The Golden Compass (Britse titel: Northern Lights) nu verfilmd. Hoewel de boeken flink gelauwerd zijn in de loop der tijd, is er ook nog steeds kritiek op, doordat Pullman niet bepaald het beste voor heeft met het christendom. Maar in deze film draait het niet om de diepere betekenis, maar om een plezierige bioscoopervaring in de vakantie.

In een parallel universum woont de elfjarige wees Lyra Belacqua. Ze wordt opgevoed door de hoge piefen van Jordan College. Als Lyra haar oom wil bespieden, komt ze per toeval achter het bestaan van ‘Dust’, een stofje dat het bestaan van andere werelden bevestigt. Vanaf dat moment komt Lyra’s leven in sneltreinvaart terecht, als ze haar oom achterna reist naar het verre Noorden. Onderweg krijgt ze onder meer te maken met pratende ijsberen, heksen en kinderlokkers die wel erg nare experimenten uitvoeren.

Anti-christelijk

Pullmans trilogie His Dark Materials wordt vaak genoemd als de directe tegenhanger van het christelijke The Chronicles of Narnia van C.S. Lewis. Pullman zelf heeft ook toegegeven Lewis te haten, en Narnia noemde hij christelijke propaganda. In zijn boeken pakt hij op weinig subtiele, maar prachtig geschreven wijze het geloof aan. In deze eerste film is dat allemaal wat afgezwakt. Dat neemt niet weg dat er toch protesten zijn gekomen, waardoor al bijna honderd Amerikaanse bioscopen de film nu weren. Voor volwassenen en vooral de lezers van Pullman zijn dit ontzettend interessante theorieën, kinderen zal het een worst wezen als ze mogen kijken naar twee vechtende én pratende ijsberen.

Want in de film draait het vooral om actie. Er zit alleen geen gestroomlijnde draad in het verhaal; alles wordt in hapklare hoofdstukken voorgeschoteld. Dat neemt niet weg dat er veel termen zijn die moeten worden uitgelegd, en waar niet de tijd voor wordt genomen. Het bijzondere gegeven van daemons bijvoorbeeld: in de wereld van Lyra heeft iedereen zijn ziel naast zich lopen, in de vorm van een dier. Dit dier werkt ook nog eens als geweten en beste vriend. In The Golden Compass zijn de dieren er vooral voor de komische noot, en wordt er ook bijna niet op ingegaan wat daemons voor mensen betekenen. Nog desastreuzer is dat het einde uit het boek is weggeknipt en plaats heeft gemaakt voor een vreselijk slot, terwijl het einde een van de beste stukken uit het boek is.

Complex karakter

Een kind in de hoofdrol is altijd lastig, niet iedereen op die leeftijd is in staat een film te dragen. Gelukkig is met de casting van nieuwkomer Dakota Blue Richards niets mis. Je zou absoluut niet zeggen dat dit de eerste film is van het meisje. Zij geeft Lyra de diepgang die ze nodig heeft. Ook perfect zijn de special effects en de aankleding. Alle daemons en ijsberen komen prachtig uit de computer rollen, en de sets zijn soms fenomenaal. De wereld die Pullman heeft geschapen, komt prachtig over.

De volwassen hoofdrollen zijn weggelegd voor Nicole Kidman en Daniel Craig (eerder dit jaar al samen te zien in The Invasion), althans, als we de posters, trailers en andere reclame-uitingen moeten geloven. Want waar Kidman nog aardig wat scènes heeft als de venijnige en ijskoude Mrs. Coulter, is Craig misschien een kwartier in de hele film te zien. Zijn Lord Asriel is zeker belangrijk voor het verhaal, maar na zo’n pompeuze reclamecampagne zou je denken dat zijn rol misschien wat uitgebreider was gemaakt voor de filmversie. Nu lijkt hij vooral aanwezig om meer mensen naar de bioscoop te lokken. Gelukkig maakt Sam Elliot het nog goed namens de volwassenen in de cast, als cowboy-aëronaut Lee Scoresby. Zijn Amerikaanse inbreng in de verder compleet Britse cast zorgt voor een humoristische opleving in het verhaal.

Kerstvakantie

Het hangt van het succes van The Golden Compass af of de andere twee delen uit Pullmans trilogie (The Subtle Knife en The Amper Spyglass) ook worden verfilmd. Maar gezien alle promotie en merchandise (van bordspel tot speciale uitgaven van de boeken) zit dat wel snor. Bovendien is dit echt zo’n film om met de hele familie te zien in de kerstvakantie. Het is alleen wel te hopen dat de twee laatste boeken wat beter worden omgezet, en dat er niet wordt geschuwd de filmreeks een even pittig einde te geven.