De schoonheid van het misverstand

Jens Lekman nodigt ons allemaal uit om zijn alter ego te worden. Nadat hij begin dit jaar zijn account op MySpace had opgezegd omdat de massaliteit en de commerciële belangen elk persoonlijk contact onmogelijk maakten, ging iemand uit New York aan de haal met zijn profiel. Andere pogingen van Lekman om contact met zijn fans te houden mislukten ook door de grootsheid en anonimiteit van het internet. Langzamerhand begon hij echter in te zien hoezeer deze misverstanden de kern van zijn muziek raken, en nu moedigt Lekman ons aan de chaos te vergroten: “I would like to encourage you all to create as many fake Jens Lekmans as you want. But don’t send them to me, send them off in a new direction.” Ook in Night Falls Over Kortedala zoekt Lekman met zijn muziek de grenzen van communicatie op.

Qua instrumentatie is Night Falls Over Kortedala een voortzetting van de weg die Lekman met de ‘hit’ Maple Leaves was ingeslagen. Met behulp van al dan niet gesamplede blazers, strijkers en elektronica creëert hij romantische en toegankelijke pop, die een beetje aan Rufus Wainwright doet denken. Zowel de spaarzame begeleiding als zijn zalvende zang van eerdere albums zijn vervangen door een nieuwe uitbundigheid. Maar schijn bedriegt: zij is een stijlmiddel dat Lekman naar eigen goeddunken – soms op het speelse af – verdraait en uitwringt om ons duidelijk te maken dat zijn muziek zich niet laat vangen in één werkelijkheid. Steeds tovert hij vanachter de liedjes een nieuw idee tevoorschijn, waarmee hij van Night Falls Over Kortedala een gelaagde en rijke luisterervaring maakt. Misschien schrikt het bombast waarmee Lekman zijn doorgaans verstilde songs heeft bekleed in eerste instantie af, maar het is in alle opzichten een verrijking.

Scandinavische bescheidenheid

Alles lijkt voor Lekman de basis te kunnen zijn van een mooi liedje. In de manier waarop hij It Was A Strange Time In My Life heeft gebouwd rond een opname van zijn eigen stem als kind, schuilt zijn vermogen om van een vergeten en onbeduidend geluidsfragment een liedje te maken, zonder het gekunsteld te laten klinken. Hij grijpt deze terugblik aan om de onzekerheid van zijn puberjaren te bezingen, en juist omdat hij een andere flard uit zijn geheugen oprakelt wordt het nummer een licht melancholische terugblik op vervlogen tijd in het algemeen. Melancholie was altijd al een favoriete gemoedstoestand van Lekman, maar door de luchtigere verpakking op Night Falls Over Kortedala ontstaat er een prachtige wisselwerking tussen humor en weemoedigheid in muziek én tekst.

Tekstueel is het album speels en tegelijk volwassen. Die typisch Scandinavische bescheidenheid over het vermogen om grote dingen te zeggen en anderen te beïnvloeden, kenmerkt Lekman: hij kiest liever voor relativering en humor als belangrijkste pijlers. De luchtigheid waarmee hij op Night Falls Over Kortedala over allerlei problemen van zichzelf en van anderen zingt, werkt bevrijdend. “The best way to touch your heart is to make an ass of myself“, zingt hij op Kanske Är Jag Kär I Dig, en ik geloof dat hij het meent. Live werkt dit ook zeer goed, blijkens de reactie van het publiek op A Postcard to Nina op YouTube, dat tegelijkertijd een bewijs is dat Lekman ook zonder grootse instrumentatie kan overtuigen.

Voor hemzelf was Night Falls Over Kortedala gedeeltelijk een mislukking, omdat hij zich voorgenomen had om zijn muziek te laten inspireren door de wereld. Typisch Lekman, om de betrekkelijkheid van zijn prestatie zo te onderstrepen. Eerlijk is eerlijk, Night Falls Over Kortedala is grotendeels een egodocument geworden, maar voor mij is het een prachtplaat.