Het leven als reality-tv

In Electronic City, de nieuwste voorstelling van jonge regisseuse Susanne Kennedy, staat het verlies van persoonlijke identiteit als gevolg van de geglobaliseerde samenleving centraal. Het uitdrukkingsloze dansen is in deze voorstelling metafoor voor de immense informatiestroom waar wereldburgers willoos door worden meegesleurd.

Wrange luchtigheid

De blauwe sportdrank in de her en der verspreide flesjes steekt fluorescerend af tegen het witte vierkante zeil op de grond. Onzeker neemt Tom een slok, hij zoekt houvast in een wereld waarin hij de weg volkomen kwijt is. Altijd onderweg naar identiek uitziende plaatsen, komt hij steeds weer met een vreemd gevoel van herkenning op plaatsen aan waar hij nooit eerder is geweest. Evenals honderden identieke anderen die in een zelfde hotel, een zelfde kamer, kijkend naar dezelfde hotelporno, tegelijkertijd klaarkomen met dezelfde tissuedoos binnen handbereik. Ze hebben geen eigen verhaal. Maar voor Tom is het te veel. Hij draait door, krijgt kortsluiting in zijn hoofd. Paniek, hij rent door de gangen van het hotel. Of is het toch een short-stay kliniek? Naast het verhaal van Tom zie we in Electronic City dat van Joy. Zij is een flexwerker die over de hele wereld op vliegvelden in winkels producten langs scanners haalt. Ook haar leven is een aaneenschakeling van steeds dezelfde plaatsen, mensen, handelingen. Alleen bij haar komt de paniek niet van binnenuit, zij is het slachtoffer van onwillige apparatuur. De scanner scant niet meer, de rij achter de kassa wordt steeds langer, de onrust groeit. Tom en Joy zijn twee alledaagse mensen, aan elkaar verbonden door iets wat voor liefde moet doorgaan. Af en toe spelen ze scènes uit hun leven alsof het film of reality-tv is en interviewen ze elkaar alsof ze de actrice of regisseur van hun eigen leven zijn. Deze hallucinatoire momenten, in een poging wat wrange luchtigheid te geven, zijn op zichzelf sterk maar versterken de inhoud van het stuk helaas niet.

Weinig ruimte

Electronic City werd in 2003 geschreven door de Duitse theatermaker Falk Richter, die de afgelopen jaren furore maakte met maatschappijkritische regies en teksten. Het heeft een scherpe, gekunstelde vorm en is ook inhoudelijk behoorlijk dichtgetimmerd. De kritische boodschap ligt er duimendik bovenop. Naar zo’n propagandistisch aandoend stuk moet je je als theatermaker maar net kunnen schikken, er is weinig ruimte voor eigen inbreng of nuance. Kennedy heeft het zich met de keuze voor deze tekst dus niet gemakkelijk gemaakt. En op een gegeven moment weet de toeschouwer het wel: globalisering en marktwerking maken willoze mensen zonder eigen identiteit, zonder wezenlijk contact. Als dat het enige is wat deze voorstelling vertelt, raak je snel uitgekeken.

Maar Electronic City heeft gelukkig meer te bieden. Kennedy heeft een goed oog voor mise-en-scène, gestiek en detail. Daarmee weet ze vaak te verrassen. Kleine handbewegingen zoals vingertoppen die elkaar net niet raken, wekken ontroering. Met goed gekozen poses citeert ze film en tv en brengt lucht in de materie. Wanneer Tom en Joy liggend op de grond als nieuwsjagende journalisten een vliegtuigcrash verslaan, zie je de rijen bloedende zakenmannen in de sneeuw zo voor je.

Bovendien heeft Kennedy twee geweldige acteurs tot haar beschikking. Çigdem Teke is aandoenlijk als jobhopper Joy en schakelt scherp naar diverse andere personages. Merijn de Jong is in de rol van Tom afwisselend angstaanjagend en ontroerend breekbaar. Beiden geven soms met uitvergroot spel een cynisch commentaar op de situatie, om vervolgens weer helemaal in hun, door emoties overspoelde, personages te duiken. Met hun indringende spel, vol overgave, krijgen ze het publiek op de punt van de stoel. Zelfs het wezenloze dansen is spannend om naar te kijken. Hopelijk zal het drietal nog vaker samenwerken, dan in een wat meer genuanceerd stuk zodat we kunnen zien wat deze talentvolle makers zelf te vertellen hebben.

Electronic City is nog tot 29 september te zien in het Gasthuis. Vrijdag 28 september is er een nagesprek met Suzanne Kennedy en dramaturge Rezy Schumacher. Klik hier voor meer informatie.