Vriendschap in een wereld van verschil

Verrassend is dat regisseur Peter Farrelly in tegenstelling tot zijn humoristische films Something About Mary, Dumb and Dumber en Shallow Hal, hier een serieuzer verhaal neerzet. De overeenkomst ligt in de droge grapjes die ook in Green Book veel aan bod komen. Soms doen de accenten van de uit verschillende milieus afkomstige personages wat absurdistisch en stereotyperend aan, maar wellicht geeft dit ook de werkelijkheid weer in het verdeelde Amerika van de jaren 60.

Tegenstellingen

Je komt gelijk in de sfeer met een levendig swing-optreden in de New Yorkse Copacobana uit 1962, waar de slinkse Tony Vallenlonga (Viggo Mortensen) werkt als uitsmijter. Zijn Italiaanse gezin in Brooklyn heeft het niet breed, dus als de club wordt gesloten probeert hij op allerlei manieren geld te verdienen. Tony, die zich in thuissituaties racistisch opstelt, neemt verrassend genoeg een chauffeursklus aan bij de hoogopgeleide, welgemanierde Afro-Amerikaanse toppianist Dr. Donald Shirley (Mahershala Ali). Tony moet hem van show naar show begeleiden tijdens zijn tour door het gesegregeerde Zuiden van de VS. Dat blijkt geen makkelijke taak.

Vriendschap

Tijdens deze tour ontstaat er een bijzondere vriendschap tussen de twee personages, die in eerste instantie niets met elkaar gemeen lijken te hebben. De verfijnde en gesloten Dr. Shirley laat steeds meer van zichzelf zien aan de grove Tony. Een typisch gevalletje van grote bek, mét groot hart. De verschillen tussen hen worden in beeld gebracht in droge situaties wanneer ze samen fastfood eten tot aan tedere momenten waarin Dr. Shirley helpt met het schrijven van romantische brieven aan Tony’s vrouw. De verschillen worden nog meer geaccentueerd in de schrijnende momenten waarin de rassenongelijkheid pijnlijk duidelijk wordt. Zoals wanneer Dr. Shirley voor de zoveelste keer ergens de toegang wordt geweigerd, of hij zonder gegronde reden wordt aangehouden. Sterk is de scène waarin Dr. Shirley verslagen aangeeft het zat te zijn om maar in hokjes gestopt te worden, terwijl hij voor het ene hokje ‘te wit’ is en voor de ander juist ‘te zwart’. Dit is een boodschap die ook vandaag, zo’n 60 jaar later, nog leeft.

De mentaliteitsverandering van Tony stemt het meest hoopvol. Beetje bij beetje brokkelen zijn racistische denkbeelden af doordat hij steeds meer te weten komt over het leven van zijn gekleurde landgenoten. Dit toont aan dat een open houding leidt tot verbinding tussen verschillende leefwerelden, zelfs in een verdeelde maatschappij. De vriendschap van de twee is uitzonderlijk en geeft daardoor niet de situatie van die tijd weer. Zo was de situatie volgens critici toentertijd veel minder rooskleurig dan de film laat zien. Het is deels ook daarom dat de familie van Dr. Shirley zich niet kon vinden in de vertolking en daarom helaas niet heeft meegewerkt aan de productie. Zo zou de relatie tussen de mannen niet zo hecht zijn geweest als in de film te zien is. Daarnaast heeft Dr. Shirley niet in Europa gestudeerd zoals gesuggereerd wordt in de film, maar volgde hij een opleiding aan ‘black institutions’. Vanwege onder andere deze onjuiste weergave van Dr. Shirley heeft Mahershala Ali achteraf zijn excuses aangeboden aan de familie van de toppianist. Maar het is wel een op een waarheid gebaseerd verhaal, waarin twee mensen toch in die tijd tot elkaar zijn gekomen. Zoiets mag doorverteld worden.