Dus, een Heizeldrama

Sommigen zullen zich nog wel de beelden op het nieuws herinneren, toen een massa fans door elkaar krioelde, neergetrapt werd, op een geïmproviseerde brancard werd afgevoerd en enkele betonmuren van het stadion het begaven. Wat er precies gebeurd is? Niemand weet het. Het ging te snel, aldus getuigen. Belgische cadetten speelden de voorwedstrijd in afwachting van de echte finale tussen Liverpool en Juventus toen de hel losbrak en het ene kamp het andere met stenen bekogelde. Resultaat: gedrang, verstikking, een veertigtal doden en vele, vele gewonden. Zoals geschreven stond op het voetbalticket dat het Zuidpooltheater als flyer recycleerde, droeg de Belgische voetbalbond geen enkele verantwoordelijkheid.

Trauma

Van deze ‘fait divers’ uit de Europese voetbalgeschiedenis maken acteurs Jan Bijvoet, Jorgen Cassier, Sophie Decleir, Josse De Pauw en Koen van Kaam hun eigen indrukwekkend rampenscenario waarvan de dramatische zeggingskracht merkwaardig genoeg sterker is dan de archiefbeelden. Je zou Dus reality-toneel of docu-theater kunnen noemen: getheatraliseerd, vervreemd op z’n Brechts, juist om het realistischer te maken. Het publiek dient als klaagmuur, psycholoog, biechtvader en journalist. Elke acteur neemt de rol van diverse getuigen op zich en geeft vorm aan het getekende leven van de slachtoffers. De speelstijl is tegelijk afstandelijk en zeer geëngageerd. Wat de emotionele inleving betreft voor mensen die dit trauma na zoveel jaren nog steeds niet verwerkt hebben, wordt er nauw op de bal gespeeld. Wat verteld wordt is heel concreet en soms gedetailleerd om aan buitenstaanders het verhaal te kunnen vertellen. Af en toe duiken de emoties echter te fel op en is wat gezegd wordt verwarrend, emotioneel en associatief.

Levensecht, dus. De acteurs grimeren zichzelf ook voor het oog van hun publiek. Met alle blitse kleuren van de regenboog op het gelaat stomen ze zich klaar voor het animale en quasi-heilige voetbalritueel, al lijken ze ook de tragikomische en clowneske mentaliteit van hooligans aan de kaak te stellen. Zelfs de fysieke en emotionele blessures krijgen vorm door de uitgeveegde blauwe en rode Francis Baconachtige grime van Sophie Decleir die in de gekneusde huid van een verbitterd slachtoffer kruipt.

Intiem verhaal op mensenmaat

Voor de rest is de vormgeving bewust sober en bescheiden gebleven om het woord te laten aan de oog- en lijfgetuigen van het Heizeldrama. Laat dit geen reconstructie van een reconstructie zijn, maar als toeschouwer van Dus ben je zelf aanwezig in dat stadion, ga je mee op zoek naar de vermiste vrouw van een Italiaanse fan (Josse De Pauw) en zie je dat zelfs hooligans (soms) mensen zijn.

Bijwijlen wordt het massahysterisch gebeuren agorafobisch als de medische implicaties door de EHBO-assistente (Sophie Decleir) worden uitgelegd. Dit is mogelijk gemaakt dankzij de integere en empathische vertolking van uitstekende acteurs met oog voor timing en finesse. Op die manier wordt dit onpersoonlijk massaspektakel een intiem verhaal op mensenmaat, een gebeuren dat het leven aangrijpt, door elkaar schudt, keert en in tragische gevallen ook vernietigt.

Dus is in feite een subtiel protest. Niet alleen tegen zinloos geweld, maar tegen de zinloosheid van elke vorm van geweld (in Brussel en elders). In feite gaat dit stuk heel algemeen over de kwetsbaarheid van ons kostbaar bestaan. Een drama, maar een schot in de roos voor Theater Zuidpool.

Dus is tot en met 2 juni 2007 te zien in verschillende Vlaamse theaters. Klik hier voor de speellijst.