Freedom Writers

Dit genre (inspirerende leerkracht, recalcitrante leerlingen) begon met Glenn Ford in de zinderende Blackboard Jungle (1955). Een larmoyant dieptepunt werd bereikt met Sydney Poitier in To Sir With Love (1967). Af en toe is er een uitschieter naar boven zoals Dead Poet’s Society (1989) met Robin Williams. Het genre leek op sterven na dood, maar toen was er Erin Gruwell met haar Freedom Writers in de Woodrow Wilson High School in Long Beach. Oscarwinnares Hilary Swank lijkt niet alleen fysiek op de idealistische lerares, zij speelt Gruwell zeer overtuigend. Een toepasselijke naam want zo was haar eerste klus, maar dit waargebeurde verhaal is het bewijs dat een persoon met een roeping en een onverwoestbaar doorzettingsvermogen een verschil kan maken.

Kemphanen

Clichématig zeker, maar tegelijkertijd ontstijgt Freedom Writers de standaard genrefilm omdat het er zo levensecht aanvoelt, eruit ziet en zo strak geschreven is door regisseur/scenarioschrijver Richard LaGravenese. De school in kwestie ligt veertig kilometer ten zuiden van Los Angeles. Het werd een gemengde school op eigen verzoek, maar toen ging het mis. De school was een topprestaties leverend instituut, maar gleed snel af naar een levensgevaarlijk getto vol rassenhaat en criminaliteit. De Latino’s, de Aziaten, de Zwarten en de Blanken stonden elkaar naar het leven, maar in werkelijkheid zaten ze samen op de bodem van dezelfde put. Hier in Nederland wordt door ministers gediscussieerd over een burka-verbod, ginds zou je de burka bijna verplicht maken. Dan kunnen die racistische kemphanen tenminste het kleurverschil niet meer zien.

De film begint met beelden van de rassenrellen in 1992 in Los Angeles na de gewelddadige aanhouding van de zwarte Rodney King. Erin Gruwell is een hypergemotiveerde beginneling, maar al bij haar eerste les tijdens een massale vechtpartij wordt ze met haar neus op de feiten gedrukt. Erin is echter een doorzetter en met veel geduld, inzet en creativiteit weet ze deze afgeschreven jongeren te bereiken. Zij beginnen zich steeds meer thuis te voelen bij de gekke, bekakte lerares die niet van wijken weet. De kracht van Gruwell is dat ze het pijnlijk duidelijk maakt aan hen dat haat niet het enige is wat ze gemeen hebben. Zij leert hen goed kijken naar belangrijke zaken die hun bindt zoals armoede, problemen thuis en discriminatie.

Geconfronteerd met een lelijke racistische tekening gericht op een zwarte leerling krijgt de woedende Erin een gouden inval. Met het verhaal van Anne Frank als leidraad laat ze de kinderen hun eigen dagboeken bijhouden. Want zijn ze niet tenslotte ook allemaal ondergedoken hier op school? Is het niet een oorlogszone vol gevaarlijke bendes daarbuiten waar de wet van de jungle heerst? En haar veertien- en vijftienjarige leerlingen beginnen gretig hun dagelijkse ellende van zich af te schrijven. Evenals hun pas ontdekte heldin, Anne Frank, worden ze ook Freedom Writers. Stap voor stap bevrijden ze zich uit de gevangenis van hun etnische afkomst.

Tomeloze energie

Gruwell wordt veelvuldig tegengewerkt door haar sectiehoofd Margaret Campbell, uitmuntend gespeeld door Imelda Staunton (zij schitterde ook als Mike Leigh’s Vera Drake in 2004). En ook haar huwelijk met Scott (Patrick Dempsey) overleeft haar 24/7 schoolcurriculum niet. De leerlingen overtuigen stuk voor stuk, maar Eva (April Lee Hernandez) en Andre (Mario Barrett, al een bekende zanger in de VS) steken erboven uit. De geweldige soundtrack vol inspirerende muziek van rap/hiphop iconen als 2pac en Cypress Hill is, evenals de gehele film, raak en ontroerend zonder al te veel vals sentiment. Mainstream Hollywood toont met Freedom Writers zijn acceptabele gezicht. Hilary Swank vertelde de BBC dat ze bij de ontmoeting met de echte Erin Gruwell compleet overdonderd was door haar tomeloze energie en gedrevenheid. Regisseur/scenarioschrijver Richard Lagravenese zegt hierover: “wij zetten probleemkinderen bij het grofvuil en nemen ze als individuen niet meer serieus. Er wordt veel te weinig onderzocht hoe ze leven, wat ze meemaken op straat en in hun gezin thuis.”

Laatste memo van Gruwell aan de Nederlandse minister van onderwijs: instanties, methodes en vakkenpakketten onthoudt geen kind, leraren des te meer. Maak voor docenten van probleemscholen de in 1999 gepubliceerde “Freedom Writers Diary” van de leerlingen van Woodrow Wilson High School verplicht leesvoer. Maar nog beter: haal Erin Gruwell naar Nederland, laat haar tienduizend maal klonen en uw probleemscholen worden prachtscholen.