De kunst van het loslaten

In deze roman is de hoofdpersoon een wat zonderlinge man van in de dertig, pas gescheiden van zijn vrouw en zijn brood verdienend met het in opdracht schilderen van portretten. Nadat zijn vrouw van hem wil scheiden, verhuist hij naar een andere stad en neemt hij zijn intrek in de voormalige woning van de vader van een vriend. Het schilderen van een portret van zijn nieuwe buurman, genaamd meneer Menshiki (wat letterlijk vertaald ‘vrij van kleur’ betekent), zal een verandering van zijn leven in gang zetten. Maar waarom staat hier zo’n gigantisch bedrag tegenover, en waarom wil meneer Menshiki per se door hem geschilderd worden?

De ik-figuur, die net als in Murakami’s andere boeken overigens niet bij naam genoemd wordt,wordt na een aantal weken in zijn nieuwe huis, plotseling wakker door het mysterieuze geluid van een bel in de verte. Sindsdien kan de protagonist geen rust meer vinden:

‘Ik moest ernaar luisteren. En wel omdat het geluid aan mij was gericht. Dat wist ik. En het zou nooit ophouden, tenzij ik er iets aan deed. Het zou me iedere avond benauwen en mijn nachtrust blijven verstoren.’

Samen met Menshiki gaat hij op onderzoek uit naar de bron van het geluid. Waar komt het vandaan en wat heeft het voor betekenis?

Time is on my side

Ook wat betreft het veelvuldig beluisteren van muziek door de hoofdpersoon, sluit De Moord op Commendatore naadloos aan op het oeuvre van Murakami. Net als in zijn andere werk staat een (zin uit een) liedje centraal dat als leidraad fungeert voor de rest van het verhaal. Hier is dat het nummer ‘Time is on my side’ van The Rolling Stones. De ik-figuur vindt dat hij de tijd aan zijn kant moet krijgen, oftewel tijd nodig heeft om zijn nieuwe schilderstijl (en daarmee een nieuwe levensstijl) uit te vinden. Door zijn ontmoeting met buurman Menshiki, die hem de opdracht geeft een portret van hem te schilderen, geheel zoals hij dat wil, voelt hij zich steeds vrijer en zo geeft hij steeds meer invulling aan een nieuwe stijl:

‘Niet nadenken was het allerbelangrijkste. Ik ontweek de cyclus van gedachten zo veel mogelijk en bracht deze kleur voortvarend aan in de compositie. Tijdens het schilderen waren alle trivia van de werkelijkheid geheel uit mijn hoofd verdwenen.’

Deze manier van werken komt overeen met hoe Murakami als schrijver te werk gaat. In de zeldzame interviews die hij tot nu toe heeft gegeven, zegt hij dat op zo’n manier te werk gaat dat een verhaal zich als een ‘stream of consciousness’ ontvouwt. Oftewel: hij probeert net als muzikanten die een jamsessie spelen, te schrijven wat er op dat moment in hem opkomt, zonder daarbij te letten op chronologie of logica. Dit past goed bij zijn magisch-realistische genre waarin voortdurend de grens wordt opgezocht tussen het bekende en het onbekende, en zorgt ervoor dat je deze afwisseling als een logische opeenvolging ervaart.

Een nieuwe dimensie

Uit deze ‘stroom’ blijkt dat de schilder een nieuwe dimensie van schilderen gevonden heeft, waarin hij zijn oude manier van schilderen loslaat. Doordat Menshiki hem de vrije hand heeft gegeven, vindt hij uiteindelijk het zelfvertrouwen om in een nieuwe stijl te gaan schilderen die losstaat van vooropgezette, door anderen opgelegde regels. Maar dan blijkt dat er toch een vooropgezet plan is van Menshiki, waardoor de ik-figuur wederom wordt geconfronteerd met een onzekere toekomst. Gaat hij hierin mee of keert hij weer terug naar zijn eigen, bekende wereldje? Een tipje van de sluier wordt alvast opgelicht aan het einde van dit deel, wat zal worden vervolgd met deel 2, dat op 12 januari 2018 zal verschijnen.

Murakami is er met het eerste deel van De Moord op Commendatore wederom in geslaagd je een wonderlijke wereld in te trekken. Hierin zal de Murakami-kenner niet zozeer nieuwe thema’s ontdekken, maar de roman weet je wel van begin tot eind te boeien door de intrigerende mix van Japanse en westerse elementen, de afwisseling tussen realiteit en fantasie, en dat alles gevat in een mix van lichte ironie en een serieuze visie op grote levensvragen. Dit, samen met een protagonist die een interessante ontwikkeling doormaakt, maakt dit boek tot een nieuw literair pareltje die niet mag ontbreken in je Murakami-collectie.