Normen en waarden?
.
Centraal staat een Marokkaanse familie, vader Driss Ajoeb, moeder Malika, zoon Mehdi en dochter Jasmina. Mehdi’s vriendinnetje, de Hollandse Diana, is zwanger van hem en het nog ongeboren kind vertelt het verhaal dat zich in het boek ontvouwt. In het eerste hoofdstuk vertelt het nog ongeboren kind dat ze een gave heeft. Ze maakt alles mee, terwijl ze in de buik van Diana zit en tegelijkertijd vertelt ze ook over de geschiedenis van de personen, hun gedachtes, verlangens en angsten. Het ongeboren kind is de langverwachte, zoals ze zelf zegt. Ze stelt de geboorte uit om precies in het nieuwe millennium geboren te worden.
De personen in de roman maken van alles mee. Soms is het eerder dat de gebeurtenissen hen overkomen, ze hebben geen invloed op wat er gebeurt en lijken soms lijdzame wezens. Soms hebben andere personen invloed hebben op wat ze doen. Zoals Driss die er onder lijdt dat Malika niet meer tegen hem praat en daardoor zijn handelen verandert. Hoe klein de rol van sommige personen soms is, ze krijgen allemaal veel aandacht. Dit komt dan meestal omdat ze tijdens hun rol in het verhaal iemand van de familie Ajoeb tegenkomen. Alle elementen die in Rotterdam wonen bewegen langs elkaar en komen elkaar soms tegen, terwijl ze elkaar nog niet kennen. Ze zijn op zoek en vinden soms even. Grappig zijn de advertenties van allerlei dokterachtige mannen, die hun diensten aanbieden. Ze vormen een illustratie van de verstrooidheid die de personen soms hebben.
Een heel mooi motief in het boek zijn de glazen van Malika. Ze is een fervente theedrinker. Ze poetst de glazen en koestert ze. De glazen zijn zo ongeveer het enige dat ze uit Marokko heeft kunnen meenemen. Soms probeert ze in de glazen te kijken wat de toekomst haar zal brengen. Ze zijn misschien het verlangen naar Marokko, maar tegelijk ook wat haar weghoudt bij haar geschiedenis. De glazen staan voor theedrinken en het verlangen iemand te vinden om bij thee te drinken en je bij die persoon te rusten leggen.
Abdelkader Benali schrijft onhollands. De kille en zakelijke stijl die bij veel Nederlandse schrijvers te lezen is ken je niet terug in De Langverwachte. De woorden lijken soms over elkaar heen te vallen, weer op te staan en dan een zin te vormen. Ze buitelen bijna over elkaar heen. Er zit soms een ongelooflijke vaart en beweging in de zinnen. Ook onhollands zijn de mooie, oosters aandoende spreekwoorden en wijsheden, waar het boek vol mee zit. Je zou zo een bundel mooie one-liners uit deze roman kunnen samenstellen.
Sprookjesachtig zijn de verhalen over Marokko over de peetvader van Malika die verleid werd door een jurk uit een gesloten koffer, die hij eens kocht en die zijn dood werd. In deze jurk zal Malika moeten trouwen, maar ze maakt haar eigen jurk, die ze aan zal houden totdat ze trouwt.
Ze wilde weten of hij nog potent genoeg was om met haar mee te draven en toen hij zei dat hij niet wilde, dat zij, de jurk, hier moest blijven, heeft ze zich van de waslijn losgemaakt waar ze al die tijd hing omdat hij niet kon praten met iets wat niet bewoog, en is door de kleine blauwe deur naar buiten besprongen. Hij vond haar, keer op keer, op alle plekken waar hij haar niet grijpen kon en hij kon zich geen moment van haar losmaken.
Het is eigenlijk geen boek over de allochtoon die een vreemde is in Nederland. Eerder is het een familieverhaal à la Marquez waarin van alles gebeurt, wat soms niet meer goed na te gaan is. Oude tradities worden gekoesterd, maar tegelijk willen de personen de familiegeschiedenis vergeten. Volgens het juryrapport is De Langverwachte is ‘een gedurfde roman die (…) in de verste verte niet wil moraliseren’. Het is een verademing in deze tijd van het ‘normen en waarden’-debat. En misschien een signaal van de jury? Ach nee, gewoon een mooie roman.