De smaak van potloodpunt
In de debuutroman van Haro Kraak gaat de lezer met hoofdpersoon Noah op een ontdekkingstocht in de wereld van de synesthesie. De vermenging van de zintuigen wordt in Lekhoofd op interessante wijze verkend, maar het verhaal als geheel beklijft nauwelijks.
De tienjarige Noah heeft moeite met opletten in de klas en heeft geen vriendjes. Hij merkt dat zijn brein anders werkt dan dat van anderen, maar waarom en hoe dat kan, begrijpt hij niet. Voor hem is de letter P appelgroen, hoort de kleur blauw bij de warme klanken van blaasinstrumenten en smaakt de naam van zijn mentor naar potloodpunt. Als hij dat aan anderen vertelt, wordt hij voor gek versleten; daarom houdt hij het maar voor zichzelf.
Alleen klasgenoot Teun is geïnteresseerd in de ongewone associaties die Noah maakt. Op zijn grote zolderkamer onderwerpt Teun Noah elke dag na school aan een serie tests. ‘Er moet een systeem inzitten’, zegt Teun, als hij moedeloos wordt van de willekeurigheid. Hun gezamenlijke zoektocht naar de grenzen van de perceptie vormt de hoofdmoot van het boek.
Synesthesie
Kleuren proeven en geluiden zien zijn kenmerken van synesthesie. Het verschijnsel is vaak in verband gebracht met grote creativiteit. Vincent van Gogh, Franz Liszt, Vladimir Nabokov en Miles Davis zouden allen synestheet zijn geweest. Kanye West is een hedendaags voorbeeld; niet voor niets zei hij eens over zijn liedjes: ‘I paint sonic landscapes’. In Lekhoofd legt Kraak echter vooral nadruk op de nadelige gevolgen van synesthesie.
In het hoofd van Noah lekt alles. Alle indrukken die hij opdoet komen ongefilterd binnen, waardoor zijn hersenen op hol slaan. Daarnaast is Noah natuurlijk ook een gewone puber met bijbehorende problemen. Die puberproblemen worden helaas weinig diepgaand uitgewerkt. Het element van synesthesie maakt deze roman speciaal, maar is niet genoeg om het verhaal te dragen.
Een grijze stijl
Qua stijl heeft Kraak op safe gespeeld. Zijn zinnen zijn helder, maar soms op het grijze en conventionele af. Een uitgesproken stijl moet nog ontwikkeld worden. Daarnaast zijn de dialogen soms ronduit matig. Kraak laat de tienjarige hoofdpersoon uitspraken doen die niet bij zijn leeftijd passen en heeft duidelijk moeite gehad om de gesprekken tussen Noah en zijn ouders vorm te geven.
Het eigenaardige verschijnsel van synesthesie geeft de roman kleur, maar heeft niet geleid tot een bijzonder verhaal. Het debuut van Kraak zal vooral in de smaak vallen bij tieners die getriggerd worden door de verkenning van de zintuigen.
