Een speurtocht naar diamantjes

Tien jaar geleden was het niet zo makkelijk. Het was bijkans onmogelijk om een korte film te maken. Omdat de afzetmarkt zo klein was, belandden aanvragen voor financiering vrijwel meteen in de prullenbak. Met een beetje mazzel wist je je film voor een ‘hoofdfilm’ te laten draaien, maar dat was maar voor weinig films weggelegd. Zelf financieren was ook geen optie: voor je het wist draaide je je korte film alleen op familiefeestjes en werd door iedereen gevraagd waar je échte film nou bleef.

Scène uit Flatlife

Een aantal korte-filmmakers besloten zelf productie, distributie en programmering in de hand te nemen, zodat hun films in ieder geval een publiek zouden vinden. Korte-filmprogramma’s doken overal op in de arthouse-bioscopen. Zo ook in Vlaanderen. De net afgestudeerde Jan Bosmans kon zijn eerste volwaardige korte film Sint nergens vertonen. Daarom organiseerde hij met Johan van Schaeren in 1995 Leuven Kort, een avondprogramma waarin 11 films werden vertoond. Dat werd een onverwacht groot succes: er werden 450 kaartjes verkocht. Zo groeide Leuven Kort uit tot een korte-filmfestival wat in 2005 door bijna 7000 mensen bezocht werd.

Het beste van tien jaar

Het Internationaal Kortfilmfestival Leuven stopt tegenwoordig niet meer bij het festival zelf; dat mag gezien haar ontstaansgeschiedenis geen verbazing wekken. Het IKL onderhoudt een database van meer dan 2750 korte films en distribueert de dvd’s onder het label Selected Shorts. Dat laatste begon met de uitgave 10 jaar Leuven Kort. De beste Vlaamse kortfilms uit een decennium festival. Net als het festival zelf bleek dit een ongekend succes, vier andere dvd’s volgden: Een greep uit de beste Vlaamse kortfilms van 2004, Bekroonde Europese kortfilms, en recentelijk De beste Vlaamse kortfilms van 2005 en Kortfilms voor kids. De bedoeling is daarmee de korte film te promoten en de distributie te helpen.

De vraag is natuurlijk hoe noodzakelijk dat nog is. Dankzij nieuwe technieken lijkt de korte film bezig met een inhaalslag: iedereen met een camera, een montageprogramma en het juiste kabeltje om de filmpjes te uploaden kan zichzelf tegenwoordig regisseur en distributeur noemen. Tegelijkertijd lijkt de belangstelling voor de korte film toe te nemen. Korte filmpjes worden gemakkelijk gedeeld via mail, weblogs en sites als YouTube.com. Zelfs commerciële bedrijven springen in op deze trend door speciaal voor internet grappige en edgy filmpjes te laten maken die hun product promoten – of ze dit nu achteraf erkennen of niet.

Scène uit Love’s Lost and Happiness

Daarnaast zetten het filmfonds en de NPS in 2001 het project Kort! op, waardoor tien filmmakers hun film niet alleen konden financieren, maar ook laten uitzenden op de televisie. Ook filmfestivals lijken hun korte films een meer prominente plek te geven. Het Internationaal Filmfestival Rotterdam koos er dit jaar bijvoorbeeld voor om alle korte-filmcompilatieblokken op één plek te laten zien(Lantaren/Venster). Ook werd er meer tijd genomen om de korte filmregisseurs te laten discussiëren met het publiek. Kortom: de distributie en promotie lijkt een minder groot probleem te zijn dan tien jaar geleden. De populariteit en de mogelijkheden voor financiering en distributie nemen toe.

Hulp van diverse sites

Het probleem van nu is hoe de kijker het kaf van het koren moet scheiden. Er zijn verschillende sites die de korte-filmfan helpen. In België is er inmiddels kortfilm.be (zustersite van KUTsite.com) die zich volledig richt op de korte film, met recensies, interviews en festivalverslagen. Een goede gids, maar wat ontbreekt zijn de filmpjes zelf. Die zijn weer wel te vinden op online-competitiesites, zoals het Nederlands online filmfestival of NPS New Arrivals. Op de NPS-site over de korte film kun je ook produkties terugzien uit NPS-series zoals Kort! of One Night Stand.

Het dvd-label Selected Shorts van het IKL doet dat ook, selecteren. Een fijn medium voor korte films trouwens, de dvd. Ten eerste moet de kwaliteit van de filmpjes al zo goed zijn dat je ze op je homecinema kunt bekijken; daarmee vallen al heel veel films van het internet af. Ten tweede is de selectie van beste films al gemaakt: op de competitiesites stuit je nog al eens op minder goede films in je zoektocht naar de diamantjes. Ten derde kun je je eigen volgorde bepalen, met een druk op de knop achtergrondinformatie lezen op de dvd zelf en de disk nog eens wegleggen als je er na een film of twee genoeg van hebt. Oké, doorsturen naar je vrienden is onmogelijk (of in ieder geval niet zo gemakkelijk) – dus moeten ze maar gewoon een avondje langskomen.

Scène uit Kater

De 5 dvd’s van Selected Shorts geven dan ook nog eens een indrukwekkende selectie. Elke dvd is gebonden aan een aantal criteria. Zo staat er op de ene de beste Vlaamse films uit één jaar, op een ander animatiefilms zonder tekst die geschikt zijn voor kinderen en tenslotte is er een met bekroonde Europese films. Het is niet verbazingwekkend dat deze Bekroonde Europese kortfilms de beste selectie geeft. Het gebied is niet beperkt tot een land, de tijd is niet beperkt door een jaartal en de korte films hebben ook nog eens allemaal prijzen binnengesleept. Wie maar één dvd wil aanschaffen of gewoon een korte introductie wil op de korte film, heeft aan deze de beste koop.

Publieksvriendelijk

Wat niet wil zeggen dat de anderen minder goed zijn; in tegendeel. Het voordeel van de Vlaamse compilaties is dat je met een dvd weet wat er gebeurt in cinematografisch België. Ook op De beste Vlaamse kortfilms van 2004 en De beste Vlaamse kortfilms van 2005 veel prijswinnaars, waaronder de animatiefilm Flatlife (Jonas Geirnaert) op de 2004-dvd die in Cannes de prijs voor de Beste Korte Film won. De films die geen prijzen wonnen zijn gelijk ook de minst goede op de dvd, met uitzondering van Angst (Emiel Penders, op de 2005-dvd), een charmante zwart-witte animatiefilm over een jongetje die zijn angst voor de wind overwint om zijn hondje te redden.

Angst had trouwens ook gemakkelijk op de kinder-dvd gepast. Het voldoet precies aan de criteria: ongesproken, fantasierijke, verrassende korte verhaaltjes uit heel Europa die kinderen eens iets anders laten zien dan de tekenfilms die ze gewend zijn. Sommige zijn wat hard, zoals Kater (Tine Kluth), wat wel de vraag oproept hoe oud die kinderen eigenlijk moeten zijn. Het voordeel van alle dvd’s is dat ze, net als het festival zelf overigens, heel publieksvriendelijk zijn. Veel van de films zijn grappig en werken toe naar een soort punchline.

Scène uit Ureca

Toch is juist die publieksvriendelijkheid tegelijkertijd een nadeel. Dat er meer ruimte is voor (vorm)experimenten maakt de korte film juist zo interessant. Verwacht op deze dvd’s geen artyfarty filmpjes, maar dus ook geen hemelbestormende nieuwigheid. Het meest interessant op audiovisueel gebied is de is korte film Ureca (Kenneth Taylor, op De Beste Vlaamse kortfilms van 2005), die zo snel gaat dat het af te raden is om met je ogen te knipperen. Deze videoclip-achtige snelheid en het bizarre verhaal (een man vertelt tijdens een sollicitatiegesprek over de oorzaak van zijn chronische blaasproblemen) zorgen voor een bevreemdende trip van vier minuten.

Heel divers

Goed, je kunt natuurlijk niet alles even leuk vinden, maar dat maakt een speurtocht over de dvd’s nou juist zo spannend. Je wordt de ene keer getrakteerd op de meest bizarre typetjes (The Sunflyers, Tim Mielants, 2005 of Alice et moi, Micha Wald, Europese bekroonde films), de andere keer op een verrassend tragisch einde (J’Attendrai Le Suivant…, Philippe Orreindy, Europese bekroonde films) of een glimlach (Love’s Lost and Happiness, Lieven van Droogenbroeck, 2005). En als je het niets vindt, duurt het nooit te lang.