Italiaans maatpak

Friedman, een Amerikaanse journalist die in het verleden onder andere correspondent in Milaan was voor de Londense Financial Times, kreeg in 2014 toestemming van Berlusconi om diens levensverhaal op te tekenen. De twee spraken gedurende zeventien maanden uitvoerig met elkaar en de biograaf heeft een fair en evenwichtig portret kunnen maken.

Shakespeareaanse voorstelling

Friedman laat Berlusconi aan het woord, maar schuwt de mogelijkheden niet om zijn eigen kanttekeningen en observaties aan de lezer mee te geven. Bovendien heeft Friedman ook veel personen in de directe omgeving van Berlusconi geïnterviewd om een meer gelaagd beeld te krijgen. In het hoofdstuk over de vriendschappelijke band tussen George W. Bush en Silvio Berlusconi laat Friedman het volgende weten:

Als hij over zijn gevoelens voor Bush praat, brengt hij zijn hand met een overdreven gebaar naar zijn hart. Het is niet helemaal duidelijk of hij dit intuïtief doet of voor het theatrale effect. Elke keer als hij een verhaal vertelt, elke keer als hij met een anekdote komt, is het een shakespeareaanse voorstelling. Hij is van nature een showman, een performer, een acteur. Maar hij is ook iemand die een deel van de geschiedenis van dichtbij heeft meegemaakt.

Juist omdat hij enorm betrokken is geweest bij een belangrijk deel van de contemporaine geschiedenis is dit portret van een bijzonder wereldleider het lezen waard. Berlusconi probeerde eigenhandig een einde te maken aan de Koude Oorlog, stond zo ongeveer in het centrum van de eurocrisis, was druk in de weer met de Arabische Lente en maakte zich hard voor het voorkomen van een oorlog in Irak na 9/11. Hij kon overigens niet alleen goed overweg met Bush, maar óók met Vladimir Poetin en Muammar Khadaffi.

Van crooner tot premier

Het boek is opgedeeld in dertien hoofdstukken die zijn levensloop volgen. Zo wordt in het eerste hoofdstuk beschreven hoe Berlusconi in Milaan opgroeide tijdens de Tweede Wereldoorlog en is het laatste hoofdstuk een schets van de situatie waarin hij zich nu bevindt, op 79-jarige leeftijd. Daartussenin komt aan bod hoe Berlusconi koeien melkte bij een boer, zong als crooner op cruiseschepen, deals maakte als vastgoedhandelaar, furore maakte als mediamagnaat, eigenaar werd van voetbalclub AC Milan, premier werd van Italië en drie huwelijken en vijf kinderen later vervolgd werd door vele rechters en uiteindelijk weer min of meer van het politieke toneel verdween.

Het portret van Berlusconi staat vol met informatie. Een minpunt is dat Friedman op een gegeven moment wel erg diep ingaat op de internationale betrekkingen rond de eurocrisis en de Arabische lente, waardoor Berlusconi bijna naar de achtergrond wordt verwezen. Een goede analyse van deze gebeurtenissen is geen straf om te lezen, maar past niet helemaal in de algehele lijn van het boek. Friedman heeft de neiging om, naarmate de biografie dichter bij het heden komt, zaken uitgebreider te beschrijven.

Het fijne van deze biografie is dat Friedman niet alleen heeft opgeschreven wat er is gezegd. Door de setting waarin de gesprekken plaatsvinden en door de lichaamstaal van de geïnterviewden telkens te benoemen, krijgt het geheel meer volume. Friedman is erin geslaagd om de geromantiseerde, opgeklopte vertellingen van Berlusconi uit te balanceren met zijn eigen kritische en journalistieke houding. Het resultaat is een interessant portret van een man die gezien kan worden als de archetypische Italiaan.