Kilte zonder eind

Bij mime denk ik aan Hakim van Sesamstraat, of een man met een wit geschminkt gezicht die doet alsof hij een zware koffer probeert op te tillen. Het spel van de drie mannen in Einde oefening lijkt daar echter helemaal niet op. Hun gebaren zijn niet duidelijk, en het verhaal dat ze vertellen ook niet. Tenminste, niet in eerste instantie. Je ziet drie mannen die elkaar in doodse stilte, op het kraken van de vloer na, angstvallig in de gaten houden. Maar wat het betekent wordt niet ‘gemimed’.

Saamhorigheid

De tekst van de flyer geeft wel uitleg. Volgens bedenker Roy Peters gaat Einde oefening over het besef dat alles een einde heeft en over de weigering om je daarbij neer te leggen. De mannen op het toneel doen ‘een poging om saamhorigheid in stand te houden’, en in de loop van de voorstelling wordt het duidelijk hoe moeilijk dit is. Ze komen tot het besef dat het volmaakte dat ze zoeken niet bestaat, zo lees ik, en daarmee verbeelden ze het grote einde – het einde van het leven.

Dreiging

Met dit in mijn achterhoofd wordt de voorstelling duidelijk. De mannen kijken niet zomaar naar elkaar, ze zoeken naar verbondenheid en blijven dat doen totdat ze weer van de vloer aflopen. De verschillende ‘oefeningen’ of sets van bewegingen die ze opvoeren hebben geen eind, ze gaan vloeiend in elkaar over. Het contact tussen de mannen op het podium is hecht: de synchronie van het trio is perfect. Het lijkt alsof de mannen samen aangesloten zijn op een aan- en uitknop. Met een druk op de knop staan ze tegelijk stil of komen ze weer in beweging.

Alles speelt zich af tegen de achtergrond van een voelbare en soms ook hoorbare onderhuidse dreiging. Die dreiging zit in de blikken van de mannen naar elkaar en naar het publiek, maar ook in de gebruikte geluidsfragmenten. Er klinkt af en toe donkere muziek van Current 93, Frank Zappa en Olivier Messiaen. Na de stilte van de eerste scène rollen de mannen over het zeil, terwijl een krakerige stem – als op een oud cassettebandje – enkele zwaarmoedige zinnen blijft herhalen. Het klinkt donker en kil als zinnen uit een horrorboek

Geen uitweg

Roy Peters werk heeft een herkenbare thematiek, die ook in deze voorstelling naar voren komt. Het gaat bij hem over de ‘kale essentie van het bestaan’: over mensen die zich staande proberen te houden in ruimte en tijd en daarvoor steun zoeken bij elkaar. In Einde oefening ontmoeten de spelers elkaar wel steeds weer in hun gezamenlijke bewegingen, maar ze vinden daarin geen uitweg, geen oplossing. Daarmee heeft het stuk, net als de bewegingen van de mannen, geen einde. De dansers verdwijnen van de vloer en het licht gaat uit.

De voorstelling is nog te zien tot en met 9 februari 2006. Kijk hier voor meer informatie en een volledige speellijst.