Inktzwarte Phaedra’s love geeft weinig hoop

Sarah Kane pleegde op jonge leeftijd zelfmoord en liet een klein, maar indrukwekkend oeuvre achter. Phaedra’s love is haar enige bewerking van een klassieke tekst: Phaedra van de Romeinse toneelschrijver Seneca. Ze verlegt hier het perspectief van Phaedra (Bien de Moor) naar haar stiefzoon Hippolytus (een virtuoze Sander Plukaard). Hij is een verwende, afgestompte en cynische prins die zich vermaakt met televisiekijken, gamen en seks. Phaedra is tijdens de afwezigheid van haar man, koning Theseus, hopeloos verliefd op Hippolytus geworden. Ze werpt zich ondanks de adviezen van haar dochter Strophe voor zijn voeten: ze wil hem, alleen hem.

 

Wreed, maar eerlijk

Hippolytus lijkt ongevoelig voor haar liefde – zoals hij ongevoelig is voor alles – en wijst haar af. Phaedra is desperaat en berooft zich van het leven. Ze laat nog wel een briefje achter met de beschuldiging dat Hippolytus haar verkracht heeft, naar haar zeggen om hem te redden van het juk van het ingeperkte leven van een prins. Een cadeau aan hem. Hij wordt vastgezet en in een cruciale scène tussen de priester en Hippolytus zien we eindelijk een andere kant: iemand die misschien wreed en lui is, maar wel eerlijk. Het helpt hem niet: hij wordt uiteindelijk toch ter dood veroordeeld.

 

Te veel afstand

Spijkers kiest voor een gestileerde en staccato spelvorm. Geen ingeleefd, psychologisch spel, maar ritmisch, op de poëzie van de tekst. Meerstemmig gezongen koortjes, strakke dansjes en het samen eten en uitspugen van een appel. Het wordt daardoor soms gevaarlijk (zoals bij de scène met de appels), soms blijven de personages daardoor te veel op afstand. Het is al moeilijk om in deze tekst de schoonheid en de oprechtheid van de personages te zien, maar als we dan ook niet weten waarom ze zo doen, blijft het cynischer en zwarter dan Spijkers beoogt.

 

Expliciete seks

Waar in de tijd van Seneca de gruwelijkheden zich vooral backstage afspeelden, zien we in deze moderne vertaling alles op het toneel. Binnen vijf minuten hebben we al de eerste aftrekscène te pakken (waar Hippolytus zijn zaad aan zijn sokken afveegt en er nog even aan ruikt) en vervolgens krijgen we nog een heel arsenaal aan expliciete seksuele en gewelddadige handelingen voorgeschoteld. Kane vond dat als je dingen niet op het toneel kon laten zien, het ook geen onderwerp van (maatschappelijk) debat kon zijn.

 

Geen troost

Spijkers heeft de aanwijzingen van Kane trouw gevolgd. Je kunt je afvragen waarom. Waarom heeft zij gekozen voor juist deze tekst, als ze zo graag een ode aan de liefde en het leven wilde brengen? De laatste gruwelijke beelden zijn weliswaar kort in verschillende tableaus te zien, maar het is redelijk onvoorstelbaar dat hiermee het publiek een gedachte van troost of (mede)menselijkheid wordt geschonken. Bovendien is het ritme van de tekst  dwingend en ligt het tempo hoog. Je krijgt te weinig tijd om mee te leven met de personages en te begrijpen hoe zij uiteindelijk tot zoiets in staat zijn.

 

Goed en kwaad

En dan zitten we nog met de rol van de priester: Hippolytus verwijt hem hypocrisie. Een priester kan biechten en is daarmee vrij van zonden. We zien de priester na een (eindelijk spannende) scène over wat nu goed en kwaad is, Hippolytus uiteindelijk dwingend een kus op de mond geven. Uit respect en liefde zoals Spijkers beweert? Of is het een moment waarin de schijnheiligheid omtrent de seksuele moraal van de kerk weer wordt bevestigd? Aangezien we de worsteling van de priester niet zien, lijkt die laatste interpretatie meer voor de hand liggen.

 

Smerige wereld

Het decor is beeldschoon, een grote lijst met daaruit een catwalk waar de prins op zit. Erachter staat een wand van subtiel bewegend bos. De andere personages bekijken Hippolytus van achter; vals, want het is zo onmogelijk het gevecht te winnen. Het decor houdt de prins letterlijk gevangen in zijn eigen wereld. Een smerige wereld, waar de hoop en de schoonheid van het leven helaas ver te zoeken is.