Direct sprekend

Nog vóór de eerste zaal van de tentoonstelling worden bezoekers verwelkomd met ‘VOORUIT!’ in neonletters. De term is representatief voor menig politieke partij, soms met tegengestelde belangen. ‘VOORUIT!’ is in die zin inhoudsloos. Geen politieke partij zal verkondigen ‘ACHTERUIT!’ te gaan. Daarmee is deze retoriek politiek- eigen.

Ahmet Öğüt, The Silent University, 2012.

Stille kritiek

Vanaf de zaal in het midden van de tentoonstelling kan de bezoeker twee kanten uit lopen. Deze zaal toont het project The Silent University (2012), dat in het midden gelegen de rol van rode draad op zich neemt. The Silent University is een academisch instituut voor asielzoekers en immigranten, opgericht door Öğüt. De verschillende lezingen die er zijn gehouden, zijn te zien op video’s verspreid door de ruimte. De principes en eisen van The Silent University zijn het uitgangspunt voor veel van de kritiek die in de andere werken van Öğüt terugkomt.

Het meest interessante project van de tentoonstelling is Guppie 13 vs Ocean Wave; A Bas Jan Ader Experience (2010). Het project is gebaseerd op de mythevorming rondom het werk In Search of the Miraculous van kunstenaar Bas Jan Ader, waarin Ader met een kleine zeilboot de Atlantische Oceaan over wou steken. Hij verdween op zee en enkel zijn boot werd maanden later teruggevonden. Öğüt heeft de boot nagemaakt en door bezoekers laten bevaren op het IJ in Amsterdam. Ook de boot van Öğüt verdween na enkele weken. De boot, later eveneens teruggevonden, dobbert tijdens de tentoonstelling in de kleine gracht van het Van Abbemuseum.

Ahmet Öğüt, Swinging Doors, 2009.

De cartoon

Veel van de werken uit de tentoonstelling zijn karikaturale gebaren waarmee politieke problemen worden geïllustreerd. Swinging Doors (2009) laat de bezoeker door klapdeuren van Speciale Eenheid-schilden lopen en Bakunin’s Baricade (2015) splitst de museumzaal in tweeën middels een barricade. Pleasure Places of All Kinds (2014) bestaat uit schaalmodellen van ‘nail houses’, die hun naam te danken hebben aan de grove politieke besluiten waarmee huiseigenaren die hun huis niet wouden verkopen voor projectdoeleinden, werden geïsoleerd van de infrastructuur. De schaalmodellen zijn voorzien van vrolijk ogende speelgoedwagentjes.

In Stones to Throw (2011) heeft Öğüt tien stenen beschilderd met ‘nose art’, de illustraties die door militairen op de neus van raketten worden geschilderd. Het werk Wikipolis (2013) trekt een visuele vergelijking tussen de totalitaire wereld van de film Metropolis (1927) en de bunker die gebruikt wordt om de servers van (onder andere) Wikileaks te herbergen.

Ahmet Öğüt, Pleasure places of all kind, 2014.

Elders minder grappig

De bovengenoemde werken komen vrij simpel over. Ze berusten op een vergelijking, meestal met de ruimte van het museum zelf, en benadrukken deze op grappige wijze. Dat de werken wel degelijk diepgang kennen, blijkt uit het werk The muscles behind my eyes ache from the strain (2013). Hier heeft Öğüt gedocumenteerd welke werken van hem gestolen, gesloopt, beledigd of geannuleerd zijn. De objecten zijn aangevallen omdat ze in hun eigenlijke context een revolutionaire inhoud hadden. In een video leest hij alle incidenten op vanaf een hoge toren. Een liplezer vertaalt alles voor het publiek vanaf een andere toren. De moeizaam te overbruggen afstand benadrukt de positie van de bezoeker. Deze kan de werken nooit goed verstaan als hij op de andere toren, in dit geval in het museum, blijft staan. De karikaturaal ogende, politieke (beeldende) demonstraties waaruit VOORUIT! Is opgebouwd hebben wel degelijk effect.