Het mysterie van de twijfel

Gezien de titel en het onderwerp is het onvermijdelijk om The Exorcism of Emily Rose te vergelijken met die andere, bijna legendarische film over duiveluitdrijving: The Exorcist uit 1973. Net als zijn voorganger is Emily Rose geen horrorfilm – hoewel die indruk door de trailers wel wordt gewekt. De film heeft de vorm van een rechtbankdrama waarin de advocaten van beide partijen proberen uit te zoeken wat zich heeft afgespeeld rond het meisje.

Twijfel

Maar omdat we vanaf het begin al weten hoe het met Emily afloopt, ligt het mysterie van de film niet in de vraag wát er precies is gebeurd. De nadruk ligt op het effect die de zaak heeft gehad op verschillende mensen, en dan met name op de advocaat (Laura Linney) van de duiveluitdrijvende priester (Tom Wilkinson). Aan het begin van de zaak (en de film) is ze rotsvast in haar agnostische opvattingen, gaandeweg begint ze steeds meer te twijfelen. De boodschap is uiteindelijk dan ook dat twijfelen niet verkeerd hoeft te zijn – zelfs niet voor een advocaat. Recht tegenover haar, zowel in de rechtbank als in zijn opvattingen, staat de christelijke openbare aanklager met de symbolische achternaam Thomas. Het potentieel interessante gegeven van de gelovige in een functie die zich alleen bezighoudt met feiten wordt niet goed uitgewerkt en Thomas blijft dan ook een karikatuur.

Waandenkbeelden

Waar William Friedkin The Exorcist filmde in een afstandelijke documentairestijl, is Emily Rose conventioneler en uiterlijk meer een Hollywoodproductie. Doordat we via flashbacks in het hoofd van Emily kruipen en zien wat zij ziet, wordt de film tegelijkertijd spannender en minder spannend: we weten als ‘objectieve’ kijker namelijk dat Emily’s visioenen waandenkbeelden zijn, hoe realistisch ze dan ook mogen lijken door de make-up en snerpende vioolmuziek. In The Exorcist was je nooit zeker van de aard van de krachten die het meisje Regan teisterden, wat de spanning alleen maar verhoogde.

Het is misschien niet helemaal eerlijk om Emily Rose te vergelijken met een meesterwerk van meer dan 25 jaar oud – de overeenkomsten èn verschillen zijn gewoon te duidelijk aanwezig. Emily Rose haalt het niet bij The Exorcist, maar dat hoeft ook helemaal niet. Boardman en Derrickson hebben een andere invalshoek dan Friedkin, en dat maakt Emily Rose in ieder geval tot een interessant studieobject.