Dragelijk (NTGent)

Dragelijk is een bewerking van Houellebecqs eerste roman De wereld als markt en strijd. Hierin legt de dichter en essayist voor het eerst ook verhalend zijn vinger op de zogenaamd vrije, maar in feite door en door materialistische en geseksualiseerde Westerse maatschappij. Houellebecqs boek is geschreven vanuit het perspectief van twee mannelijke hoofdpersonen, die ieder op hun eigen manier verbeelden hoe we lijden onder de eenzaamheid en de doelloosheid van het bestaan. Vlijmscherp toont Houellebecq daarmee de leegte die we voor ons zelf hebben geschapen met de vrijheidsbeweging van de jaren zeventig.

Economie van de lust

In zijn theaterbewerking maakte Simons een opvallende keuze: hij creëerde een vrouwelijke hoofdpersoon die Houellebecqs visie verbeeldt en verwoordt. Hoewel de vrouwen in de wereld van Houellebecq net zo radeloos op zoek zijn naar authenticiteit en liefde als de mannen, worden ze in de boeken altijd van een afstand bekeken. Als lustobject, als voorwerp dat veroverd moet worden in de strijd om seksueel prestige, of met een afstandelijk medeleven – de enige emotie waartoe de rationele onderzoekers uit Houellebecqs romans in staat zijn. In Dragelijk is het een vrouw die zich, zonder kans op succes, in de strijd om aandacht van de andere sekse werpt. Met dezelfde verbetenheid die ook de romanpersonages kenmerkt maakt ze jacht op mannen, of eigenlijk vooral op hun erkenning van haar seksuele waarde. Want, haar bestaan is dan wel in economisch opzicht geslaagd – ze is een hardwerkende IT’er met een goed inkomen – maar het ontbreekt haar aan succes in die andere economie waaraan we onszelf afmeten, de economie van de lust.

Kippenpoot in plastic

De voorstelling opent met een in kamerjas geklede vrouw, die zachtjes meemurmelt met een plaat waarop in het Duits het kerstverhaal wordt verteld. Het is kerstnacht, en de nerveus rokende vrouw vertelt ons dat ze op het punt staat om met een vriendin naar een discotheek aan de kust te vertrekken. De jongens daar komen rechtstreeks uit de nachtmis, “geiler dan ooit”. Ze praat met een zenuwachtig enthousiasme uitvoerig over de kleding die ze aan zal trekken om er op haar mooist uit te zien. Maar ze zucht ook voortdurend: “Ik zie er uit als een kippenpoot verpakt in plastic folie”.

Strijd

Dit is het startpunt van een associatieve vertelling, waarin we met de vrouw door haar kerstnacht trekken, op zoek naar liefde en aandacht in de vorm van makkelijke seks met vreemden. Ze haalt daarbij herinneringen op aan voorvallen uit haar bestaan, en filosofeert over het uiteenvallen van onze maatschappij in een strijdperk tussen individuen. Haar zenuwachtige gedrevenheid staat daarbij in scherp contrast met de opmerkingszin waarmee ze haar eigen bestaan en het karakter van onze tijd ontleedt. Simons en tekstschrijver Blokdijk zijn er daarmee in geslaagd de toon te vangen die Houellebecqs werk zo indringend maakt.

Wat soms wel mist, is de inbedding van het verhaal van de vrouw in een sociologisch, historisch en evolutionair kader. Juist daarin ligt een kracht van Houellebecqs boeken, maar in de ruim drie kwartier durende monoloog is daar geen ruimte voor. Hoe de vrouw is geworden wie ze is blijft een raadsel, waardoor haar obsessieve drang naar seksuele avontuurtjes niet helemaal in te voelen is. Dat is echter het enige minpuntje; verder is Dragelijk een erg mooie en aangrijpende voorstelling. Actrice Yvon Jansen speelt met een overtuigingskracht die je op het puntje van je stoel houdt. En ze weet zelfs een wrange glimlach aan je te ontlokken in de aangrijpende slotscène, waarin ze – gebogen over de pick-up waaruit een Duits kinderkoor klinkt – schel over de vreedzame muziek heen zingend pijnlijk uiteenzet waar het ons aan ontbreekt.

De voorstelling is nog bij te wonen tot en met 5 november 2005. Kijk hier voor een actuele speellijst.