Theatermarathon van ’t Barre Land

Op donderdag 30 juni stonden van 7:00 tot 01:00 uur vier voorstellingen op het programma in de grote zaal van de Stadsschouwburg in Utrecht en 8WEEKLY bezocht ze allemaal.

Beckett ’n Eggs

De stad wordt langzaam wakker als vijf toeschouwers via de achteringang van de Stadsschouwburg naar binnen worden gelaten. Beckett ’n Eggs belooft iets bijzonders te worden: tijdens een English Breakfast wordt minimalistisch proza van Samuel Beckett ten gehore gebracht.

Beckett ’n eggs (foto: David Adams)

In het midden van het podium van de grote zaal staat een grote, gedekte tafel. Als iedereen een dampend bord eieren met toast voor zich heeft, wordt het licht gedimd. Alleen door de kleine openstaande deur stromen licht en stadsgeluiden naar binnen. Dan klinkt in dat schemerdonker ineens een vrouwenstem. Ze leest Beckett’s prozagedicht Mal vu mal dit (1981), over een vrouwtje dat alleen op een berg woont en daar haar dagen slijt. Het is een poëtische observatie van haar handelingen. Alsof iemand een paar bergen verderop maandenlang met een verrekijker haar heeft zitten bespieden. Hoe ze steeds weer verschijnt en verdwijnt op de vlakten rondom haar huis. Hoe ze de gordijnen opent en sluit. En hoe ze de dagen doorkomt, in eenzaamheid en wachtend op de verlossende dood.

’t Barre Land neemt “ten gehore brengen” letterlijk. De stem van Margijn Bosch klinkt helder over de boxen. Er komt geen levende acteur aan te pas. Maar of dit luisterontbijt dan wel een voorstelling kan worden genoemd is eigenlijk niet belangrijk. Het is een vervreemdende en intieme ervaring om in zo’n grote, lege, donkere ruimte te eten en te luisteren. De openstaande deur met daarachter het frisse groen van gras en bomen oefent een bijna onweerstaanbare aantrekkingskracht uit maar de poëtische en breekbare tekst betovert je langzaam. En de smaak van gebakken eieren bleek in het donker een stuk verfijnder dan bij daglicht.

De namiddag van meneer Andesmas

Meneer Andesmas zit te wachten voor het huis op de berg dat hij zojuist voor zijn dochter heeft gekocht. Hij heeft een afspraak met de aannemer over het aanleggen van een terras. Beneden in het dal is er feest in het dorp. De aannemersdochter en de aannemersvrouw komen bij hem langs en stukje bij beetje wordt duidelijk hoe de verhoudingen liggen tussen vader, dochter, dorp en aannemer. Meneer Andesmas is niet de enige in het dorp die verblind is door de liefde voor zijn dochter.

Op het podium is overdwars een groot projectiescherm gespannen. Daarachter een stuk of zes ouderwetse projectoren die ratelend filmpjes afdraaien. Het zijn huiselijke filmpjes van spelende kinderen en natuurbeelden. Schokkerig en amateuristisch gefilmd. Ze roepen een nostalgische sfeer op, een warme zomerse namiddag op een Franse berg met het geluid van krekels op de achtergrond.

Bijna al het contact tussen meneer Andesmas (Martijn Nieuwerf), de dochter (Peter Kolpa) en de vrouw van de aannemer (Daphne de Winkel) vindt via een omweg plaats, de acteurs kijken elkaar haast niet aan maar praten tegen elkaar via het publiek. De voor ’t Barre Land zo kenmerkende speelstijl, zeer naturel en altijd zoekend, is soms indringend en Martijn Nieuwerf maakt van zijn meneer Andesmas een oude, dikke en aandoenlijke man die helemaal in de ban is van zijn dochter. Toch leent die speelstijl zich niet zo goed voor zo’n grote zaal. De spelers, die zijn gewend om klein en intiem te spelen, lukt het niet om hun spel ver genoeg die grote zaal in te krijgen. Jammer want décor, tekst en spel zijn goede ingrediënten voor een geslaagde voorstelling.

Aantekeningen uit het ondergrondse/Hondehart

Aantekeningen uit het ondergrondse (foto: Fran van der Hoeven)

Deze voorstelling heeft ’t Barre Land al enige jaren op het repertoire. Dostojevski’s Aantekeningen uit het ondergrondse is een betoog van een kluizenaar die weigert te accepteren dat de mens uitsluitend handelt naar natuurwetten. Hij heeft zelf echter geen goed alternatief, raakt steeds meer in de knoop, zoekt tevergeefs naar een levensdoel. Op het moment dat hij echt alle houvast verliest gaat het stuk over in de satire Hondehart van Michael Boelgakov. Dit kluchtige ensemblestuk stelt de misstanden van het communistische systeem aan de kaak. Een straathond wordt slachtoffer van de experimenteerdrift van een geniale chirurg. Het resultaat is een nieuwe mens, onaangepast en barbaars. Hij zorgt voor een enorme chaos maar uiteindelijk worden zijn nieuwe organen hem ontnomen en is hij weer even onwetend als voorheen

De kracht van Aantekeningen uit het ondergrondse zit hem in de radeloosheid van de hoofdpersoon. Vincent van den Berg heeft eerder met zijn zoekende en onzekere speelstijl de juiste toon weten te vinden voor dit deerniswekkende personage en een virtuoze performance neergezet. Deze keer nam zijn onzekerheid echter de overhand. Waarschijnlijk had hij het stuk te lang niet gespeeld en moest hij te diep in zijn geheugen graven. Een worsteling voor acteur en publiek was het gevolg. Maar dit alles keerde zich ten goede toen de rest van het gezelschap insprong bij het begin van Hondehart. Hier toonden de Barre Landers een sterk staaltje ensemblespel. De hilarische scènes volgden elkaar soepel op en kwamen tot een heerlijke, chaotische en natte climax.

Anatol

De laatste voorstelling van deze dag was Arthur SchnitzlersAnatol, gespeeld door Vincent van den Berg, Margijn Bosch en Ingejan Ligthart Schenk. Gezeten op het podium kreeg het publiek de eerste zes van zeven eenakters over liefde, leugen, trouw en ontrouw voorgeschoteld. In het eind 19e eeuwse Wenen, twijfelen geliefden aan elkaar, gaan vreemd en tonen al of niet berouw. De hoofdpersoon Anatol probeert op allerlei manieren zijn geliefden te testen maar komt zelf steeds bedrogen uit.

Zoals vaker bij ’t Barre Land ging het hier om een work-in-progress. Mise-en-scène, teksten en personages waren nog niet ten volle uitgediept . Dit heeft bij eerdere voorstellingen ontwapenend en geestig gewerkt maar de lange duur en het late tijdstip maakten deze voorstelling tot een uitputtingsslag. Hoewel in potentie een interessante tekst met goede acteurs was het daarom niet de meest geschikte dagafsluiting.

Met Mauerschau wilde ’t Barre Land een paar lange dagen vol oude en nieuwe voorstellingen brengen. Een speciaal theatermenu, een extra bar, lage toegangsprijzen, jazzy muziek en een muurtekenaar moesten voor de juiste ongedwongen sfeer zorgen, en slaagden daar aardig in. Maar de vraag die zich steeds weer opdrong tijdens deze lange dag is waarom de Barre Landers in de grote zaal willen spelen. De subtiele thema’s en speelstijl van dit collectief vragen om nabijheid en intimiteit, in een kleinere ruimte zodat iedere twijfel en elke druppel zweet voor iedereen zichtbaar is, open en bloot. Dat er gedurende de dag toch een flink aantal ontroerende en inspirerende momenten waren, is dan ook zeer bewonderenswaardig.

Mauerschau was van 29 juni t/m 2 juli te zien in de Utrechtse Stadsschouwburg. De afzonderlijke voorstellingen worden waarschijnlijk volgend seizoen weer gespeeld.