Hip meets onhip in gastvrij Rotterdam

Vrijdag

Bij de eerste dag van het festival ligt de nadruk op dansen, dansen en dansen! Niet alleen om te zien bij bijvoorbeeld Kate McIntosh, maar vooral om zelf goed op los te gaan. Er staat een handvol grote namen geprogrammeerd met een grote reputatie zoals Tiga, 2many dj’s en zeker LCD Soundsystem, die op Lowlands 2004 zo’n krachtige indruk achterliet, dat de monden er vandaag nog van open hangen. Er gaat ook goed bewogen worden op artiesten als de provocatieve dj/producer Riton, de knip en plak nostalgiehouse van Lemon Jelly, de vette hip-hop beats van Subtitle en de funky hip-hop soul van Dj Format & Abdominal + D-Sisive. Dit zijn redelijk nieuwe namen in Nederland.

Schandknaapje

Op de radio kunnen sommige artiesten van het festival live worden gevolgd. De opnamesessies vinden plaats in TENT. Dit is ook de plek waar verschillende tentoonstellingen te zien zijn. Maar niet los van elkaar. Zowel artiest als publiek bevinden zich er zowat middenin. Optreden in een museum of exposeren op een popconcert, dat is de vraag… Een van de eerste artiesten die hier op het podium alvast een voorproefje gaat geven van zijn show in de schouwburg vanavond is Patrick Wolf. Hij oogt als een schandknaapje van het type waar hippe modeblaadjes tegenwoordig mee vol staan: weinig verhullende gescheurde zwarte kleding, zwarte laarzen, androgyn, slaapkamerogen en ontzettend jongensachtig jong. Een kind om te zien bijna. Er komt een stem uit die je niet verwacht. Prachtig sterk en zuiver in plaats van breekbaar. Op de momenten dat zijn stem breekt, lijkt hij dat eerder als een weloverwogen trucje toe te passen om voor zijn imago te compenseren. Wolf bezingt emoties die uit het leven zijn gegrepen, oprecht en ervaren. Een beetje eng zijn zijn geile likjes af en toe wel, maar dat is hem vergeven.

Verfrissend onhip

Little Barrie mocht het ijs breken in de grote zaal van Nighttown. De drummer heeft veel haar en zingt ook nog eens, dus ligt een vergelijking met The Eagles op de loer. Veel toeschouwers zien in de set van Little Barrie het ideale moment om oude bekenden even op de schouders te slaan en samen een biertje te drinken. Daar leent de rootsy en ambachtelijke muziek van Little Barrie zich ook goed voor. Ze staan in een lange traditie van Britse artiesten die aan de haal gaan met zwarte muziek. Het trio noemt zelf Stax en Motown als belangrijke inspiratiebronnen, maar echo’s van Britse bluesbands als The Free en Cream zijn ook niet van de lucht. Verfrissend onhip dus, deze band die als één van de weinige artiesten op dit festival geen knikjes geeft richting jaren 80, maar liever verwijst naar de eindeloze jaren 60.

Donker Las Vegas

Een donkere zaal achterin TENT herbergt de performance Jackpot Motel: A Home In The Neon. Bij deze multimediavoorstelling van Gerbrand Burger, Bo Koek, Walter Bart en Maartje Remmers staan twee grote filmschermen op de voorgrond. Daarachter maken de muzikant, de theatermaker, de kunstenaar en de acteurs duistere sfeermuziek, acteren ze voor een geïmproviseerd decor en scheppen zo een totaal ander beeld van Las Vegas dan de meesten kennen uit Hollywoodfilms. Onheilspellend gebrom stijgt op vanachter beelden van verlaten straten. Dit is geen plek waar je graag naar toe wilt: dor, verlaten, desolaat… De hoofdrolspelers van de filmbeelden maken een verloren maar stoïcijnse indruk. Doodse berusting. Deze grafstemming moet maar snel gaan plaatsmaken voor een wat feestelijker festivalgevoel, waar een andere multikunstenaar in de schouwburg voor kan zorgen: Matthew Herbert met zijn project Plat du Jour. Herbert mixt lekkere muziekjes, zijn kok mixt lekkere hapjes en de vj goochelt op een groot scherm ingrediënten in een hoge hoed tot een kip of een magnetronmaaltijd. Leuk gevonden. De zaal is vergeven van restaurantgeuren.

Wonderland

In de foyer en het trappenhuis van de schouwburg gebeuren ook allemaal opwindende dingen. Het is net of je in wonderland terecht bent gekomen, zoveel sprookjesfiguren als hier rondlopen. Een boeddhistische monnik neemt je mee voor een wandelingetje en vertelt je rustig schuifelend diepe oosterse wijsheden. Of de begrafenisondernemer, die je meeneemt naar een donker kamertje boven in de schouwburg om je de grimmige waarheid over Kwik, Kwek en Kwak te vertellen. Dan loopt er nog een mooi Sneeuwwitje rond met een 78-toeren platenspelerkastje. Vrolijk danst ze op haar oude charleston plaatjes. In kleine moestuintjes zijn gezonde hapjes te proeven, die tuinkabouters voor je klaar hebben gemaakt, zoals een kruidenelixer in een eetbare kop en schotel. Heel verleidelijk.

Met een banjo en een slidegitaar

Terwijl Lemon Jelly zich in de Grote Zaal van de Schouwburg te goed doet aan een enorm batterij aan apparaten, heeft Michael Hurley in de Kleine Zaal genoeg aan een banjo en een slidegitaar. Zijn grote maat speelt bas op een echte Rickenbacker. Samen zien ze er uit als de kroegmaten van Uncle Jesse uit The Dukes of Hazard, die besloten de bar achter zich te laten om getweeën in Europa intieme liedjes te gaan spelen. Hurley’s liedjes zijn korte verhaaltjes over de dagelijkse gang van zaken op het Amerikaanse platteland. Het openingsnummer gaat over zijn kapotte Pontiac, later zingt hij over een echtelijke ruzie. Het verloop in de zaal is groot. Na elk liedje staat een deel van de bezoekers op en hun plaatsen worden ingenomen door nieuwe luistervinken. De oude Hurley, grijs vlassig snorretje en een honkbalpetje, ziet het allemaal gelaten aan. Hij kondigt nummers niet af of aan en dat doet de dynamiek van het optreden ook niet veel goed. Hurley’s liedjes helpen je om in gedachten af te dwalen naar het Amerikaanse platteland, maar worden na een half uurtje toch wat saai.

Flower power

De beelden achter het Britse dj duo Lemon Jelly trekken alle aandacht. De flower power spat er vanaf. Het aardige is dat deze beelden ook op dvd zijn uitgebracht. Nick Franglin en Fred Deakin mixen samples van bekende muziek uit de periode van 1964 tot 1995 tot een rond en dansbaar geheel. Elk liedje draagt de naam van het jaar waar de samples vandaan zijn geplukt. Zo horen we groteske rock uit de jaren 70, house uit de jaren 90, vloeiende r&b, allemaal voorzien van opzwepende beat. Ze begeleiden hun zware elektronica af en toe met akoestische gitaar en cello. En zo zijn ze net lekker en met zichtbaar plezier aan een fijn vloeiend ambient dingetje bezig als alle stroom volledig uitvalt! Het duurt maar liefst tien minuten voordat de show weer gered is. Jammer. De zaal is inmiddels ongeduldig leeggelopen. Gênant.

Attitude

De sprookjeswereld in de schouwburg wordt ingewisseld voor de hectiek in de Nighttown. Agressieve beveiligingsmannen duwen de mensen ruw naar de zalen waar het volgens hun het veiligst is. Van welke aparte performance zij afkomstig zijn is niet helemaal duidelijk. Uit de theaterzaal van Nighttown klinkt een attitude van een heel ander soort. Op redelijk eenvoudige, maar zware beats rapt de coole Subtitle uit L.A. aan een stuk door. Zelfs als hij tussen de nummers door het publiek toespreekt kan hij het rappen niet laten. Hij is wel goed verstaanbaar maar op een gegeven moment wordt je wel redelijk suf van dit woordkanon, daarom lopen velen vroeg de zaal uit, ook om ruim op tijd te zijn voor de twee hoofdacts van vanavond, Antony & the Johnsons in de schouwburg of LCD Soundsystem in de grote zaal van Nighttown. Vooral bij die laatste is het overvol. Als het immens populaire clubje onder leiding van James Murphy het eerste nummer inzet wordt al vrij snel duidelijk dat dit optreden niet zo legendarisch zal worden als op Lowlands vorig jaar. Het lijkt op een routineklus. Dat is ook niet zo gek als je bedenkt dat deze mensen voortdurend de hele wereld over reizen om op te treden. De grote hit van dit moment Daft Punk is playing at my house wordt er in een snel tempo doorheen gejaagd, alsof ze hun eigen succesnummer spuugzat zijn. Er komen ook een aantal nummers voorbij die niet op het onlangs uitgebrachte debuutalbum staan. Klinkt erg goed allemaal en de climaxkunstenaars lijken hun hand er niet voor om te hoeven draaien. Mensen vinden het toch wel goed. Dat weten ze ook en daar wordt Murphy erg cynisch van. Een van de muzikanten, Phil, wordt overdreven vaak aangekondigd en geprezen en het publiek wordt in de zeik genomen door het net zo overdreven te vereren. Zeg LCD, vinden jullie het nog wel leuk? Echter, de uitsmijter Yeah blijft een overdonderend genot om te ervaren.

Pretentieus mag weer!

De debuutplaat van Antony & the Johnsons heet I Am A Bird Now, en een vreemde vogel is Antony zeker. Over Antony’s geslacht en geaardheid wordt volop gespeculeerd in de muziekbladen en dat komt niet in de laatste plaats door zijn stem: een donkere, volle stem die zich precies tussen een man en vrouw begeeft. De Kaapverdiaanse zangeres Cesaria Evora komt in de buurt, maar Nina Simone wordt vaker als referentiekader genoemd. De bezoeker die zijn ogen open had zag een artiest die vooral leek op Happy Mondays-voorman Shaun Ryder, maar de bezoeker die zijn ogen sloot, verwachtte dat ieder moment Lady Sings The Blues ingezet kon worden. De blues was er ook volop tijdens het optreden. Niet zo zeer in muzikaal opzicht, maar op het tekstuele vlak werd het nodige hartzeer verwerkt. Het geluid in de schouwburg was nagenoeg perfect, en ook de on-rock’n’rollse instrumenten van de Johnsons (viool, accordeon) kwamen volledig tot hun recht. Antony’s gedistingeerde muziek is vol en de lucht is zwaar van emoties. “Pretentieus mag weer!” luidde de kop van juichrecensie in een Engels tijdschrift. Daarom was Antony’s droge commentaar tussen de nummers (“Lean on each other please. You know, we play a lot of slow songs”) ook welkom. Het gaf het optreden een lichtpuntje en zorgde ervoor dat Antony en zijn/haar Johnsons niet verzwolgen werden in een diepe poel van zelfmedelijden.

Goede vibes

Het is goed afkoelen bij Dj Format (Mat Ford) met zijn Canadese mc’s Abdominal en D-Sisive. Het is hier gelukkig niet zo druk, dus er is genoeg plek om lekker te dansen. En dat gebeurt ook, want het is een funky feestje. Het rappersduo is goed verstaanbaar en ze beschikken over uitstekende skills, die vooral grote indruk wekken tijdens een free style nummertje. Deze hiphop is positief en soulvol als Arrested Development en speels in het toepassen van samples. Wicked! Na afloop kunnen er nog wat goede vibes extra worden opgepikt bij de tropische feestband Wawadadakwa. Afrikaanse ritmes, nederska met bizarre teksten (dadaïstisch?) en dansen tot je erbij neervalt. En als je na afloop nog overeind staat, en dat was zo, kon er nog worden doorgedanst bij de huis-dj’s van Motel Mozaique 2many dj’s. Zoals bekend rijgen de broers Dewaele met groot gemak de tofste dansknallers van het afgelopen jaar vloeiend aan elkaar. Later in de nacht wordt het stokje overhandigd aan Tiga, die met moddervette beats sommige mensen doet besluiten om een bed op te zoeken, thuis, dan wel in een of ander vervoermiddel van het Motel Mobiel kunstproject. Voor anderen is het gewoon een goed en hip feestje en feesten door zelfs nadat de lichten weer zijn aangesprongen ’s ochtends vroeg.

Zaterdag

Kon je vrijdag tot 5:00 uur je lol op bij Tiga of anderszins uit je slaap worden gehouden in een rijdend kunstwerk, dan kun je op zaterdag bewust bijkomen bij rustiger, maar ook diepzinniger klanken. Vandaag staan er veel nieuwkomers geprogrammeerd van een merkwaardig genre dat de laatste tijd erg in opkomst is. De nadruk hierbij ligt op folk. Weloverwogen, dichterlijke muziek en een beetje ouderwets aandoend taalgebruik, vaak begeleid door akoestische gitaar en andere, soms eeuwenoude akoestische instrumenten. Romantiek, bezinning en sereniteit alom. Bloemenkinderen in de jaren 70 waren er dol op, maar na die tijd rustte er op dit genre een groot taboe, wegens te suf en te stoffig. Anno nu komt deze lievige muziek toch weer uit verschillende hoekjes tevoorschijn gekropen, zoals uit de singer-songwriter hoek. Denk daarbij aan Devendra Banhart. Vanavond zien we zijn geestverwante Joanna Newsom haar elfending doen met harp.
Maar we gaan ook artiesten zien die de ouderwetse folk pas echt helemaal op maat hebben gemaakt voor 2005, namelijk door middel van elektronica en ander experiment. Dat dat heel goed samen gaat bewijzen vanavond Efterklang, Khonnor (die helaas was verhinderd), White Magic en Six organs of admittance. Laatste twee bands maken samen met Joanna Newsom deel uit van het Drag City label, waarop veel van dit soort bands staan genoteerd. Ze noemen het wel ‘new folk’.

Nid & Sancy Sinatra

Voor de mensen die niet genoeg hebben aan, of gewoon helemaal geen zin hebben in het softe gedoe staat er ook veel goeie ouwe (en nieuwe) rock op het zaterdagprogramma. Bekende reuzen als British Sea Power en het Belgische Millionaire hebben weer gloednieuw werk te presenteren. De rest is opgevuld met pop van hoge kwaliteit, waaronder een iconisch fenomeen. En ze bestaat echt, vanavond in Rotterdam, La Sinatra!
Ook is er heel veel punk te horen vanavond. Niet in zijn puurste vorm, dat is een beetje uit de mode. Punk zit vandaag de dag in allemaal eclectische nieuwe jasjes gestoken. De hipsters met attitude gaan dus naar Nid & Sancy, The Infadels of Poni.
Met dansen kun je ook de zaterdagavond afsluiten, al wordt het niet zo legendarisch als de vorige dag, maar het kan nooit echt misgaan, want het wordt lekker plaatjes draaien met Tom Barman.

Rock&roll Japanners

Een van de hoofdacts van vandaag is op het laatste moment geannuleerd. Khonnor zit vast op een vliegveld in Montreal vanwege hevige sneeuwval. Diezelfde middag meldden zich drie vreemde Japanse rock&rollers bij TENT. The flying Dutchmen. Het is bekend dat Japanse muzikanten overal mee wegkomen. Sterker nog, hoe matiger, hoe beter. Dat heet cult. Denk maar aan de 5-6-7-8’s. Deze jongens ogen en klinken als de Electric Eel Shock, maar dan vele malen zwakker: vrij saaie basis rock&roll compleet met slechte vieze gitaarsolo’s. Dit is alleen leuk voor de liefhebbers van Japanse pop of mensen die nog nooit Japanners hebben zien rocken.

Hink-stapsprongen

In de Nighttown is het rocken op een veel hoger niveau. De jongemannen van British Sea Power hebben onlangs een nieuwe plaat, Open Season, afgeleverd. Belangrijke verschillen met het debuut zijn op het eerste gehoor niet op te merken. Visueel gezien is de band wel wat rustiger geworden. De takkenbossen, grote trom en de Eerste Wereldoorlog- parafernalia tijdens hun optreden in Rotown twee jaar terug, leken achtergelaten in thuishaven Brighton. Gelukkig speelden ze wel de klapstukken van hun debuut: Remember Me en het epische Lately. Tijdens dat laatste nummer klommen de zonen van Albion op hun versterkers, hink-stapsprongen met hun instrumentarium, en lieten ze hun publiek achter in een orgie van rollende drums en gierende feedback.

Een prachtige taal

Gruff Rhys is ook zo’n rare Brit. Of Welshman moet je eigelijk zeggen, want dat luistert heel nauw bij dat soort landsmannen. Gruff, in het dagelijks leven zanger/gitarist/songsmid van the Super Furry Animals, is echter één van de weinigen die zich ook in de oorspronkelijke taal van de Welsh bedient. Kom daar maar eens om bij de Stereophonics of Tom Jones! Voor Rhys is het de normaalste taal van de wereld, het was immers zijn eerste taal. Voor Nederlandse oren klinkt het als een omgekeerd Scrabblespel, maar het is tijd die vooroordelen over boord te zetten: Welsh is een prachtige taal! Rhys’ muziek heeft eigenlijk net zo’n hoog Rivella-gehalte als zijn taal. De zanger bewijst dat het niet zo heel lastig is om het singer/songwiter-genre op een nieuwe manier te brengen. Je struint wat rommelmarkten af, koopt een Casio’tje (“gekocht voor 30 dollarcent!” vertelt Rhys trots). Vervolgens zoek je een simpel discobeatje op die Casio, je schuift daar met je akoestische gitaar wat onweerstaanbare melodieën onder en zingt er onverstaanbare teksten overheen. Dan laat je je baard en je afro staan, stapt op de boot naar Rotterdam en wint het publiek voor je in Nighttown en klaar is Gruff!

Charme-offensief

Na Antony op vrijdag kreeg de Schouwburg in de persoon van Nancy Sinatra al snel een tweede diva te verwerken, maar de 64-jarige zangeres zette al snel een waar charmeoffensief in. Ze bedankte de volle schouwburg met een beleefd “dank je wel,” maar haar volgende Nederlandse woordjes klonk ongeveer als “kutwoorden”. Waarschijnlijk bedoelde ze “goedemorgen”. Sinatra en haar negenkoppige begeleidingsband begonnen met Bang Bang, het nummer dat dankzij Tarantino onlangs een tweede leven kreeg toebedeeld en daarmee ook der uitvoerende artieste dus. Nancy Sinatra schreef vervolgens samen met voormalig Pulp-gitarist Richard Hawley een heel album in elkaar. In de schouwburg werd nieuw materiaal, geschreven door onder meer Morissey en Bono, afgewisseld met gouwe ouwe krakers. De zangeres won het publiek voor zich in. Veel toeschouwers waren ook speciaal voor dit enige optreden in Nederland naar Rotterdam gekomen. En terecht, Sinatra’s stem had niets aan kracht ingeboet. Ze toonde een vitaliteit en waardigheid, die deed denken aan de optredens die vader Frank op latere leeftijd speelde. Paps kwam nog even langs in Something Stupid waar Nancy meezong met Franks originele opname. Een deel van het publiek keek naar het hoge plafond van de schouwburg en heel even leek het of Francis Albert overwoog om voor één duet met dochterlief even naar beneden af te dalen. Sinatra’s band kreeg ook genoeg speelruimte, waarbij vooral de spierballendrums van ex-Blondie-trommelaar Clem Burke opvielen. Tijdens Sugar Town kreeg Sinatra vocale assistentie van een drag-lookalike. Samen trippelden ze als tweelingzusjes parmantig over het grote podium. These Boots Are Made For Walkin’ was de onvermijdelijke uitsmijter en het enige nummer dat ook luidkeels werd meegezongen. Hierna stroomde de zaal grotendeels leeg. Het publiek wilde liever niet in een lange Nighttown-rij belanden. Sinatra en haar band speelden nog twee nummers, zeker niet de sterkste songs, om te eindigen met So Long waarbij Nancy de volhouders beloonde door ze op koninklijke wijze uit te zwaaien.

Mooie muziek moet kapot

Vanuit de theaterzaal borrelen zeer verfijnde akoestische klanken op. Hier is een singer-songwriter aan het werk, die de lange naam Six Organs of Admittance draagt. Ben Chasny, bandlid van de ruige Californische spacerockformatie Comets on Fire, blijkt solo een gitaarvirtuoos. Meeslepende folk hypnotiseert het publiek, ook vanwege de vele herhalingen van dezelfde prachtige en complexe melodieën. Dat is ook het enige wat je wilt: meer, meer, en meer van dat! Dat geeft Chasny zijn publiek ook totdat hij emotioneel bijna doordraait. Hij heeft de schoonheid van zijn muziek niet meer onder controle. Het optreden eindigt met een heftigheid die niets meer van doen heeft met de betoverende subtiliteit waarmee hij zijn show begon. Zijn mooie zoemende stem is verworden tot een hard geschreeuw en zo richt deze man zijn eigen wondercreatie volledig ten gronde. Saai was het in ieder geval niet…

Efterklang is een geluidje

Wilde je naar Efterklang, dan kon je maar beter op tijd in de schouwburg zijn, want al snel ging de toegang definitief dicht. De gelukkigen reisden af naar een fantasieland vol magische klanken, zoemende fabelgeluiden en elektronisch vervormde harpjes. Soms hoor je zelfs geluiden die verrassend veel zoals het woord ‘Efterklang’ klonken. Aan instrumenten geen gebrek: strijkers, blazers, geïmproviseerde instrumenten, en dat alles overstrooid met knispertjes uit de computer. Denk terug aan het IJslandse Mum en sluit je ogen. En als je ze weer open doet zie je de beelden van sportende of dansende uit de jaren 30 op een groot beeldscherm. De lichamen bewegen zich bijna net zo esthetisch op de maat als de muziek die het grote Deense gezelschap voortbrengt. De aanwezigen verroeren zich niet. Pure magie.

Helemaal stuk

Dat Tim Vanhamel een tijdje als hofdame heeft meegedraaid in het koninkrijk van Josh Homme is aan alles te merken. Was zijn Millionaire ten tijde van hun vorige album Outside the Simian Flock nog een toffe garagerockband met pop- en funkinvloeden, op het nieuwe album Paradisiac zal daar geen plaats meer voor zijn. Loodzware en snoeiharde stonerrock gaat het worden. Alles aan deze band is dreigend en gevaarlijk als een wild beest in een te kleine kooi. Voor sommige die hard rockers in het publiek is het een lust voor alle zintuigen. Maar voor velen een reden om teleurgesteld hun heil dan maar te zoeken bij de heel wat vrolijker Belgen Nid & Sancy met hun elektro-techno punk in de basement. Tania Gallagher en Bart Demey brengen het met groot enthousiasme en in your face. De donkere kelder past uitstekend bij hun act, alsof je terug gaat in de tijd toen de house nog maar net was uitgevonden. Tania loopt te rammen en te schudden aan haar overdaad aan haar met zwart tape aan elkaar geplakte elektronica. Bart springt onvermoeibaar op en neer net als het publiek. Een ideaal moment om je helemaal vol te gieten om de rest van de nacht helemaal stuk te gaan op de vele dj’s waaronder die andere Belgische huis-dj van Motel Mozaique Tom Barman. Beste Harry Hamelink (de man achter Motel Mozaique), wil je je feestje volgend jaar alsjeblieft weer net zo lekker maken als dit afgelopen weekend?