Indringend portret

Hussein Chalayan, Echoform. Autumn/Winter 1999/2000. Foto: Chris Moore ©

Het finalestuk van After Words (herfst/winter 2000) ziet er niet uit als kleding maar als een salontafel met vier stoelen. Op de bijbehorende film is te zien hoe modellen de hoezen van de stoelen aftrekken, deze in jurken veranderen en ze vervolgens aantrekken. Ook is te zien hoe de stoelen ingeklapt worden tot koffertjes en hoe een model een dekseltje uit de tafel haalt, in het ontstane gat stapt en de tafel omhoogtrekt totdat er een jurk verschijnt. Het idee achter deze serie (vluchten en het meenemen van kostbare bezittingen) ontstond naar aanleiding van beelden van de Kosovo-oorlog.

Plooien en fragmenten

De ontwerpen van Chalayan zijn niet altijd even duidelijk uit elkaar te houden. Een direct herkenbare beeldtaal, zoals bij Victor & Rolf, heeft het werk niet. Chalayan werkt wel in een stijl die typisch Engels is. Het is duidelijk dat hij op dezelfde academie heeft gezeten als Stella McCarthny en Steve McQueen. Een aantal beeldelementen komt in meerdere collecties terug, zoals gevouwen stof en plooien. Een duidelijk voorbeeld is de vouwjurk voor het project Visionaire (1999). Plooien zijn ook de basis voor de sponsachtige jurken uit de collectie Before Minus Now (2000). De plooien zijn vaak zo dicht dat je niet kunt zien waar de benen van het model uit moeten komen.

Grote kristallen

Hussein Chalayan, Afterwords. Autumn/Winter 2000. Foto: Chris Moore ©

Bijzonder zijn ook de jurken uit Before Minus Now waarop grote stukken stof, als grote kristallen, dwars op de lijfjes staan. Op een video is de collectie Ventriloquy (lente/zomer 2001) te zien. Modellen slaan tijdens de modeshow met hamers op de rokken en lijfjes, waardoor deze verbrokkelen en uiteenvallen. De naden op de andere jurken van deze collectie zijn zo gemaakt dat een patroon ontstaat dat lijkt op de craquelures (breuken in het glazuur) op oud porselein.

Technologie en futurisme

Thema’s die terugkeren in het werk van Chalayan zijn technologie en futurisme. Vooral het vliegtuig speelt een belangrijke rol, omdat Chalayan dol is op alles dat met vliegen te maken heeft. In het werk uit zich dat bijvoorbeeld in de Aeroplane Dress (1999) en de Remote Control Dress (2000). Beide jurken hebben loszittende stukken die refereren aan een staartvleugel en hoogteroeren en die met een afstandsbediening bewegen. Het futuristische aspect van het werk komt ook in de meer ‘rommelige’ kleding, zoals van de serie Manifest Destiny (lente/zomer 2003), naar voren. De kleren zijn gelaagd en slordig en zien er uit of ze uit een worst-case-scenario sci-fi-film komen waarin de aarde bijna is vergaan en de mensheid zich moet zien te redden.

Films

Het conceptuele aspect wordt extra benadrukt door de films en video’s van Chalayan. Zo zijn er animaties die de basis vormen voor een collectie, bijvoorbeeld de film bij Ventriloquy (2001). Op vijf enorme schermen is de film Place to Passage (2003) te zien. Daarin draait het om snelheid. We zien een vrouw in een futuristische capsule van Londen naar Istanbul reizen. De film Anaestetics is helaas erg langdradig, waardoor de intentie van de kunstenaar onduidelijk blijft. Het is duidelijk dat Chalayan zijn ideeën beter in stof kan uitdrukken dan in film.

Incompleet, maar indringend

De tentoonstelling geeft geen compleet beeld van het werk van de ontwerper. Er worden bijvoorbeeld geen schetsboeken of prêt á porter getoond. Chalayan zegt hier zelf over: “Een museum gaat om monumentale stukken. De stukken op deze tentoonstelling maken de collecties. De draagbare kleren zijn net zo belangrijk als de stukken uit de shows, maar worden op een ander moment gemaakt.” Chalayan is zelf heel tevreden over de tentoonstelling en daar heeft hij alle recht toe. Hoewel je kunt twisten over de kwaliteit van de films, is de mode van Chalayan bijzonder interessant en indringend en geeft deze tentoonstelling een goede doorsnede van zijn werk.