Gedoemd te verliezen
Donald Crowhurst deed in 1968-1969 mee aan een zeilrace om de wereld. Op de laatste dag waarop nog kon worden vertrokken, voer hij uit. Zij kansen waren niet gunstig: hij had al vijf maanden achterstand op de eerste deelnemers en hij voer met een slecht uitgerust schip dat nog niet eens af was. Na maanden niets van zich te hebben laten horen gaf hij een positie door die hem tot koploper in de race maakte. De gedoodverfde winnaar bleek ineens een stuk op Crowhurst achter te liggen, en kwam om omdat hij te grote risico’s nam om zijn positie op Crowhurst te herwinnen. Toen het einde van de wedstrijd naderde en de dorpsgenoten van Crowhurst zich opmaakten voor een feestelijke ontvangst kwam een ontluisterend bericht. Op kleine afstand van de start in een uithoek van de Atlantische oceaan was de boot van Crowhurst gevonden, verlaten.
~
Een waargebeurd verhaal dat allerlei vragen oproept. Wat bezielde Donald Crowhurst om onder zulke ongunstige omstandigheden te vertrekken? Geloofde hij in zichzelf en zijn kansen, of was het van het begin af aan een wanhoopsdaad, een ontsnapping? Theaterfirma Growing up in public speelt nu het stuk El Niño, gebaseerd op de belevenissen van Crowhurst en de mensen om hem heen.
Loser
Het stuk begint met in de huiskamer van de familie Crorwhurst, waar Donald, Donalds vrouw Clare en huisvriend Rodney aan tafel zitten. Donald heeft een ernstig auto-ongeluk gehad en is uit het leger ontslagen omdat hij de auto waarmee hij verongelukte in een dronken bui ‘voor de grap’ gestolen had van een collega-officier. Donald overziet zijn leven en concludeert dat hij weinig meer dan een loser is: de succesvolle Rodney moet voor een baantje zorgen, omdat Donald het zelf niet kan, en dan flirt Rodney ook nog met zijn met Clare. Er moet iets gebeuren, en wel snel; het maakt niet uit wat, als het maar groots en meeslepend is. Dan ziet hij de advertentie voor de zeilrace. Zeilen kan hij niet en de boot moet nog worden gebouwd, maar hij heeft dan ook nog een paar maanden…
Grote vraag
Dit zouden de ingrediënten voor een spannend jongensboekverhaal kunnen zijn, maar dat is El Niño niet. Ook de grote thema’s die met de ondertitel ‘solozeiler ontmoet God op open zee’ worden aangekondigd blijven onaangeroerd. De grote vraag is dan wat El Niño wel is. Die vraag blijft echter gedurende het hele stuk boven de acteurs hangen. Weten zij het zelf eigenlijk wel?
Ergernis
Diepgang, engagement, kritiek op de westerse consumptiemaatschappij; het zijn voor Growing up in public karakteristieke elementen, maar deze blijven in El Niño geheel buiten beschouwing. Het eerste deel van het in drieën geknipte stuk loopt vlot en is vermakelijk, tijdens het middenstuk rijst echter al de vraag waar de voorstelling naar toe gaat en het slot, waarin we Donald verwilderd op zijn schip zien, biedt weinig meer dan ergernis.
Waanzin
Spanning zit er niet in, want het einde van het verhaal is al in het middenstuk ontrafeld. Je zou kunnen verwachten dat tekstschrijver Paul Feld de man die maanden lang eenzaam op de oceaan heeft gezworven en uiteindelijk besluit zichzelf te verdrinken in een toestand van steeds erger wordende waanzin portretteert. Of erger nog: dat Donald zich juist volledig bewust is van het ellendige einde dat hij uiteindelijk voor zichzelf kiest. Maar niets van dit alles. Het publiek wordt geen blik in de ziel van de zeezeiler gegund, waardoor je na afloop nog altijd geen idee hebt waar het in El Niño nou werkelijk om draait.
© Hans Roggen 
