De selfie door de tijd heen

selfie eigenlijk? Dat maakt het Tropenmuseum duidelijk met een reeks portretten uit drie verschillende tijdsperiodes.

De tentoonstelling bestaat uit foto’s van de eigen historische collectie van het museum. De portretfoto’s zijn onder te verdelen in drie periodes: Het 19e-eeuwse koloniale Indonesië, de onafhankelijkheidsperiode in de jaren 50-60 in West-Afrika en het hedendaagse multiculturele Westen. Deze periodes zijn uitgekozen omdat tijdens maatschappelijke verandering of spanning de behoefte om uit te dragen wie je bent of wilt zijn sterker is. Fotografie was voor mensen tijdens deze periodes al een sterk middel om vorm te geven aan hun eigen identiteit.

Hélène Akouavi Amouzou, ‘Self-portrait’, 2009, met dank aan de kunstenaar

Kwetsbaarheid

Opvallend zijn de ‘kwetsbare patronen’ van Hélène Akouavi Amouzou. Op deze portretten, gemaakt op haar zolderkamer, is niet meer dan een schaduw van Amouzou te zien. Ze vervaagt zo dat ze in haar omgeving verdwijnt. De portretten zijn gemaakt in de periode dat zij illegaal in België verbleef, in afwachting op een verblijfsvergunning. De foto’s reflecteren haar onzekere status en het onvermogen om zelf over haar eigen identiteit te beslissen. Deze emoties worden extra benadrukt door de koffer, als symbool voor haar reizende bestaan. Akouavi Amouzou laat haar roots zien door middel van Afrikaanse patronen, maar net als zijzelf staan deze patronen niet centraal in haar portretten. Een behang met Afrikaans motief op de achtergrond is bijvoorbeeld gescheurd op een van de foto’s, wat haar kwetsbaarheid nogmaals lijkt te benadrukken.

Hélène Akouavi Amouzou is niet de enige die twee culturele identiteiten mengt. De Amerikaans-Nigeriaanse Iké Udé speelt met de culturele betekenis van kleding. In zijn portretten draagt hij een mix van kleding, waarin ieder onderdeel verwijst naar een specifieke cultuur. Zo combineert hij een ouderwetse blazer met Oosterse print met een Amerikaanse joggingbroek. Niet alleen brengt hij verschillende culturen samen, ook verschillende tijden worden samengebracht.

Zaaloverzicht. Foto: Roxanne Hofman

Mooie identiteiten

Hoewel bij binnenkomst wordt gewezen op de verschillende tijdsperiodes, komen de ‘spanningen’ van deze tijden niet sterk naar voren in de tentoonstelling. De link met de maatschappelijke veranderingen moet je als bezoeker dan ook zelf zien te leggen. Er had meer diepgang gecreëerd kunnen worden op dit punt. Desalniettemin zijn de foto’s op zichzelf mooi, voornamelijk door de dubbele lading die wordt gecreëerd door het samenvoegen van meerdere identiteiten.