Een papieren personage in een literair experiment

Al jarenlang wordt Dave Eggers door velen beschouwd als één van de beste Amerikaanse auteurs van onze tijd. Ook als één van de meest veelzijdige auteurs trouwens, met werk dat uiteenloopt van het autobiografische, deels gefictionaliseerde, Een hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteit tot het waargebeurde Zeitoun, over een Syrische man die in New Orleans wordt getroffen door de orkaan Katrina. En daarbij houdt het niet op: Eggers bewerkte het kinderboek Max en de Maximonsters en schreef een roman over de rol van privacy bij een Facebook-achtig bedrijf (De cirkel). Daarnaast is hij oprichter van uitgeverij McSweeney’s, dat onder meer het succesvolle literaire tijdschrift The Believer uitgeeft. Niet gek dus dat de hele literaire wereld met spanning zat te wachten op nieuw werk van Eggers’ hand. 

En plotseling, nog geen jaar na zijn vorige boek, was hij daar: de roman Uw vaderen, waar zijn zij? En de profeten, leven zij voor eeuwig? En opnieuw koos Eggers niet voor de gebaande paden: hij schreef een boek dat volledig is opgebouwd uit dialogen. Geen eenvoudige opgave, wan hoe geef je diepte aan een personage dat je niet kunt beschrijven, maar alleen kunt laten spreken?

De schijn van een psychologische thriller
Uw vaderen beschrijft de zoektocht van Thomas, een jonge en wat verwarde man, naar antwoorden op belangrijke vragen in zijn leven. Hij zoekt die antwoorden bij een aantal mensen die hij gevangen houdt in een oude legerbasis. Een astronaut, een politicus, een oude vrouw; ze zijn allemaal gekidnapt en opgesloten. Maar waarom, en wat hebben ze met elkaar gemeen?

Uw vaderen heeft in eerste instantie veel weg van een psychologische thriller: de spanning wordt langzaam opgebouwd en er wordt lang in het ongewisse gelaten wat Thomas van plan is. Het boek bestaat echter volledig uit dialogen tussen Thomas en de mensen die hij heeft opgesloten. Hierdoor is het moeilijk om in het boek op te gaan. Thomas bestaat immers uitsluitend uit uitspraken en gesprekken. Als lezer krijg je geen inzicht in zijn psyche. Thomas is en blijft vlak; een papieren personage in een literair experiment.

Eggers zou Eggers natuurlijk niet zijn als Uw vaderen niet alsnog voldoende elementen zou bevatten om de aandacht van de lezer vast te houden. Zo speelt de discussie rondom agressie en racisme door agenten een belangrijke rol in het boek. Een actuele kwestie, vooral in Eggers’ thuisland Amerika. Daarnaast schetst Eggers een naargeestig tijdsbeeld door Thomas symbool te laten staan voor de hedendaagse mens: egocentrisch en volledig geabsorbeerd door zijn eigen leven.

Eggers doet het weer
Op het eerste gezicht lijkt Uw vaderen een vlak boek met een gebrek aan persoonlijkheid en diepgang. Wanneer het verhaal bezinkt, blijkt echter dat achter de ogenschijnlijk eenvoudige stijl een complexiteit aan maatschappelijke kwesties schuilgaat. Dit wordt benadrukt door de dialoogstructuur: doordat Thomas nergens echt menselijk wordt, belichaamt hij de huidige geïndividualiseerde en onpersoonlijke samenleving. Met Uw vaderen heeft Eggers een roman geschreven die weliswaar niet uitblinkt in literair opzicht, maar des te meer op maatschappelijk vlak. Het is Eggers opnieuw gelukt om de tijdgeest te vatten.