De naakte psyche

Series als In Therapie of Kijken in de ziel kennen een zekere mate van populariteit. We zijn nieuwsgierig naar wat er nu in therapie gebeurt en wat er te zeggen valt over een psychisch lijdende mens. Voor de meeste mensen rust er nog altijd een taboe op in therapie gaan. Therapie wordt ook vandaag de dag nog geassocieerd met mensen die (een beetje) gek zijn. Daarnaast is er voor de ‘moderne magiërs’ – de psychologen en psychiaters zelf – ook de nodige interesse. Wie zijn zij eigenlijk?

In Therapie is een geschreven naaktportret waarin Yalom al zijn angsten, verlangens, heimelijkheden en overwegingen ten opzichte van zijn cliënt Ginny uit de doeken doet. Zij op haar beurt doet dat ook. Al gauw blijkt dat Ginny geen ‘gemakkelijke’ cliënt is. Ze lijdt aan meerdere onzekerheden en neuroses, die ongecensureerd aan bod komen. Hierin wordt het seksuele niet geschuwd, nog zo’n taboe in de therapiekamer. In de handen van de gedreven en ervaren schrijver die Yalom is, levert dit een onderhoudend en goed leesbaar reisverslag van een therapeutische odyssee op.

Proces

Irvin Yalom behoort tot de school van de existentiële psychotherapie. Een op het humanisme gegrondveste therapievorm die onder andere de autonomie van de cliënt hoog in het vaandel heeft. De therapeut is dan ook eerder een procesbegeleider dan iemand die met opdrachten zogenaamd beter gedrag wil uitlokken. Daarnaast zal een existentieel therapeut zelden tot nooit vertellen wat je moet doen, dat druist namelijk lijnrecht in tegen het ideaal van autonomie.

Met een theoretische achtergrond die geworteld is in de existentiële filosofie is de therapeut op zijn beurt ook vrij. Hij is verantwoordelijk voor zijn eigen keuzes en heeft daarbij de verantwoordelijkheid voor het welbevinden van diens cliënt in de therapiekamer. Dit lijdt er in In Therapie toe dat Yalom zijn cliënt Ginny vrij laat te zwerven door haar innerlijke wereld van angsten, keuzes en psychisch leed. Hierin steekt vooral existentiële twijfel de kop op: waartoe dient mijn leven, of in het geval van Ginny: ‘Is Karl (haar partner die een belangrijke rol in het verhaal heeft, RE) wel de juiste man voor mij?’

Stroperig

Het is een unicum om van zo dichtbij een therapieproces mee te maken. Niet alleen komen gespreksgegevens aan bod, maar ook de vele gedachten en fantasieën die ze voor elkaar koesteren. Voor therapeuten is dit ontwapenend om te lezen, omdat vrijwel elke therapeut met fantasieën en gedachten over zijn cliënten rondloopt die beter bij de therapeut kunnen blijven. Daarbij speelt dat Irvin Yalom niet de eerste de beste is. Hij heeft met zijn boeken wereldwijd duizenden therapeuten geïnspireerd en beïnvloed.

Dat zal hij ook weer doen met In Therapie, met dien verstande dat het boek af en toe erg traag leest. Dit is inherent aan een proces dat nu eenmaal soms levendig en soms deprimerend is. Daartussen laveert de therapeut die betrokken is met zijn cliënt. De deprimerende episoden worden steeds talrijker en de lezer wordt niet zelden geconfronteerd met de stroeve momenten van Ginny en de dwalingen van Yalom. Daardoor is, ondanks de sprankelende schrijfstijl van Yalom en de prettig provocerende fantasieën van Ginny, dit boek niet de pageturner die je van Yalom gewend bent. In Therapie is vooral interessant voor mensen die werkzaam zijn in de hulpverlening, en voor lezers die een psychotherapeutisch proces van nabij willen ervaren.