Wij zijn kanker
In ‘het verhaal van kanker’ neemt George Johnson (1952) ons mee naar de wereld van de ziekte die wij allen vrezen. Aanleiding hiervoor was de zeldzame vorm van baarmoederhalskanker die zijn vrouw Nancy doormaakte. Haar gevecht en Johnsons ontdekkingsreis vormen de rode draad van een verhaal over hoop, wanhoop en toeval.
Kanker blijft een actueel thema. De ziekte spreekt tot onze verbeelding en er wordt veel onderzoek naar verricht. Dat betekent dat er ook veel te vertellen valt en dat doet Johnson, bekend van de internetblog ‘science faction’, op geheel eigen wijze. Schokkende beweringen en deprimerende feiten worden afgewisseld door relativering en ironie.
Entropie
Johnson vertelt over kanker in de oertijd, bij Edmontosauriërs en haaien, over kosmische straling en hij gebruikt metaforen in de vorm van filmverwijzingen. Tussendoor komen de kansen waarop een mens kanker kan ontwikkelen, aan bod. Deze kansen worden direct weer gerelativeerd met de opmerking dat statistieken nooit het hele verhaal vertellen. Je hebt het gevoel dat je naar een realist luistert die weliswaar hoopt op een goede afloop, maar hier zelf niet in gelooft.
‘In mijn lichaam zijn tien biljoen cellen, allemaal Maxwells demonen, in gevecht met dezelfde onvermijdelijke afdaling naar entropie. (…) Er zijn geen etiketten, er is geen genetisch alfabet. Er is geen handleiding’, schrijft de auteur aan het einde van zijn verhaal. ‘Uiteindelijk rest er slechts entropie.’ Een vrolijke boodschap biedt Johnson zeker niet.
Eng
De strekking van Johnsons verhaal lijkt hier en daar op dat van ‘De keizer aller ziekten‘ van Siddartha Mukherjee, maar waar Mukherjee als oncoloog voornamelijk hoop op een goede afloop wil bieden, schetst Johnson een duisterder verhaal. Kanker verwoeste zijn huwelijk en ontnam hem zijn broer. Zijn privéleven is ingrijpend veranderd door enkele cellen die hun eigen gang gingen. Geen wonder dus dat Johnson niet de persoon is om ons moed in te praten.
Naarmate wij ouder worden, wordt de kans op het krijgen van kanker steeds groter. Blootstelling aan straling, ons dieet, onze genen en medicijngebruik dragen hier allemaal aan bij en er is geen consensus over wat de beste strategie is om kanker te voorkomen, als dat al kan. Deze ontnuchterende boodschap verkondigt Johnson gedurende dertien hoofdstukken. Het is een eng idee: kanker is geen binnendringer zoals tot infectieziekten, maar onderdeel van ons lichaam en onze evolutie. Wij zijn kanker.
