Communicatie loopt in de soep

Niet iedereen is even vaardig in communiceren. A ∩ B ∩ C (lijn) van kunstenares Amalia Pica in het Van Abbemuseum in Eindhoven biedt ons een nieuwe kijk op communicatie en de problemen die daarbij ontstaan.

Misverstanden kunnen ruzies veroorzaken, taalbarrières kunnen sociale drempels opwerpen en beelden kunnen buitensluiten. Het werk van Amalia Pica (Neuquén, Argentinië, 1978) houdt zich bezig met (mis)communicatie. In 2012 maakte ze een kamer met in alle muren conservenblikken (Chronic Listeners). Deze waren door middel van touwtjes met een willekeurig ander blik verbonden. Het werk lijkt een efficiënte manier van communicatie te onderzoeken, maar in de praktijk helpt het de bezoeker niet een boodschap helder over te brengen. In een ander project liet Pica de bezoeker middels confetti (Stabile, with confetti, 2012) vermoeden dat er een feestje was geweest. De bezoekers gingen op zoek naar het kunstwerk en het verhaal erachter, wat er opzettelijk niet was. Veel toeschouwers, te laat voor het feestje, vonden het lastig de bedoeling van het werk te ontdekken. Deze miscommunicatie was exact het idee. Voor het Van Abbemuseum heeft Pica een nieuw project gerealiseerd.

Abstracte vormen zonder absolute betekenis

Amalia Pica, A ∩ B ∩ C (lijn). Foto: Joris Killian

A ∩ B ∩ C houdt in dat A, B en C nooit los van elkaar gezien kunnen worden. Het zijn individuele entiteiten, die elkaar deels overlappen. Pica toont dit aan met gekleurde, abstracte vormen van perspex. Elke dag worden de vormen vakkundig door performers verplaatst. Zo krijgen de vormen elke dag weer een nieuwe betekenis. De blik van de toeschouwer wordt van de rode driehoek weggejaagd naar de twee gele vormen, tot deze rust vindt in het bruine vlak. Hoewel het moeilijk in woorden te vatten is, ontstaat er een machtsverhouding tussen de vormen en kleuren. Nu is geel slechts een geleider, morgen is hetzelfde geel misschien een centraal punt. Het is een abstracte en visuele taal waarin de begrippen steeds opnieuw worden gedefinieerd.

Het museum (A) als onderdeel van het project (B)

Een taal veranderen heeft consequenties. En nergens is deze verwarrende werking zo goed zichtbaar als in het Van Abbe zelf. Met een grote collectie werk van avant-garde kunstenaar El Lissitzky en andere constructivisten, verandert het museum voor de ogen van de bezoeker in een doolhof. De strakke geometrische vormen waar zowel Lissitzky’s als Pica’s werk uit bestaat veranderen iedere dag van betekenis. De verandering is een groot gebaar, aangezien de werken van Lissitzky ooit berucht waren vanwege de strenge betekenis die hij aan vormen toekende.

Amalia Pica, A ∩ B ∩ C (lijn). Foto: Joris Killian

A ∩ B ∩ C (lijn) is een interessant onderzoek naar de gebreken van communicatie. Het Van Abbemuseum is hier een uitstekende locatie voor. De vaste collectie, die sinds 2 november te zien is, wordt een testruimte voor Pica’s project. De omvang van dit ene werk wordt zo groter dan in menig overzichtstentoonstelling. Het enige nadeel van het project is dat bezoekers waarschijnlijk niet zo vaak achtereen terug zullen komen om de verandering in het werk van dag tot dag mee te maken.